Γυρίζω πίσω: αυτό σημαίνει επέτειοι. Όσο κι αν συχνά είναι τυπικές και άδειες (ιδιαίτερα οι «εθνικές») μερικές φορές πλουτίζουν τη μνήμη – και τη ζωή μας.
Το «γρουσούζικο» 13 είναι έτος σημαδιακό. Και σε γενικό και σε ατομικό επίπεδο. Εδώ παίζουν στρογγυλοί αριθμοί: 150, 80, 70, 60, 30 χρόνια.
Τα 150 και τα 80 χρόνια είναι επέτειοι αρχής και τέλους για τον Κωνσταντίνο Καβάφη. (Που μερικοί κανίβαλοι αποκαλούν «Κώστα». Επί το δημοκρατικότερον).
Το τι είναι ο Καβάφης για τον καθένα μας, μπορεί να αποτελέσει θέμα βιβλίων – πολλών προσωπικών ημερολογίων. Το το τι σημαίνει για την Ελλάδα είναι πια ξεκάθαρο. Ο μόνος μας παγκόσμιος ποιητής. Ο Ελύτης δεν μεταφράζεται. Ο Σεφέρης μεταφράζεται καλύτερα (όπως και ο Ρίτσος) αλλά δεν έχουν τόσο ξεκάθαρο ιδεότυπο. Δεν μπορούν να γίνουν ποιητικά brands. Ο Καβάφης ζει, κυκλοφορεί, διαβάζεται, υπάρχει, σε όλη την υφήλιο.
Μαζί με τον Καβάφη γιορτάζουμε και την επέτειο του εκδότη του – τα 70 χρόνια του «Ίκαρου». Αυτός ο οίκος, που ίδρυσαν Νίκος Καρύδης, Μάριος Πλωρίτης, Αλέκος Πατσιφάς μέσα στην Κατοχή (αργότερα έμεινε μόνον ο Καρύδης) είναι όλη η Ελληνική ποίηση. Εκεί πρώτο-εκδόθηκαν – ή εκδόθηκαν οριστικά: Σολωμός, Σικελιανός, Καβάφης, Σεφέρης, Ελύτης, Γκάτσος, Εγγονόπουλος, Καρούζος, Δημουλά. Πως χωράει τόση πολλή δόξα (και δύο Νόμπελ) σε ένα τόσο μικρό μαγαζί;
Έζησα τον Ίκαρο στην δεκαετία του 70 – ήταν ο πρώτος μου εκδότης. Έβγαλα εκεί 4 βιβλία – μία ποιητική συλλογή και 3 δοκίμια, με επιμελητή τον σπουδαίο Παναγιώτη Μέρμηγκα. Ο αρχοντικός Νίκος Καρύδης, καλός ποιητής και ο ίδιος, παρέμεινε ποιητής και ως επιχειρηματίας. Έτσι στο πέμπτο βιβλίο μας, του ήταν αδύνατο να διαχειριστεί μία εκρηκτική συλλογή αφορισμών που εξαέρωνε χίλια αντίτυπα την ημέρα (και εξακολουθεί να πουλάει, urbi et orbi).
Στον «Ίκαρο» υπήρξε ευτυχώς συνέχεια και μάλιστα άριστη. Και η πρώτη γενεά (Χρυσή και Κατερίνα) και η δεύτερη (Μαριλένα και Νίκος) βγήκαν αντάξιοι!
Κι ας πάω στις προσωπικές επετείους: 60 χρόνια από τότε που, έφηβος, κυκλοφόρησα την πρώτη μου ποιητική συλλογή. Ωραία ποιήματα – μόνο που δεν ήταν εντελώς δικά μου. Ασυναίσθητα, είχα ενσωματώσει μεγάλες επιρροές!
Και πέρασαν 30 χρόνια από τότε που εγκατέλειψα τις επιχειρήσεις και τη διαφήμιση, για να αφοσιωθώ στο γράψιμο. (Αν έκανα καλά που κλώτσησα τα πολλά λεφτά για την αβέβαιη δόξα – δεν θα το μάθω ποτέ).
