Συνήθως επαινούμε τους ανθρώπους που μένουν συνεπείς και ακλόνητοι στις απόψεις τους χωρίς να υποψιαζόμαστε ότι αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα βλακείας. Ένας έξυπνος άνθρωπος σπάνια είναι δογματικός. Έχει την δυνατότητα να αναγνωρίζει τα λάθη του και να τα αποδέχεται.
Ομολογώ ότι προτιμώ τους ασυνεπείς, όταν βέβαια έχουν σοβαρούς λόγους. (Άλλο η εξέλιξη και άλλο η κωλοτούμπα). Η πραγματικότητα δεν είναι στατική – γιατί να είναι η σκέψη; Στον τελευταίο δημόσιο ιδεολογικό καυγά, ο Τάκης Θεοδωρόπουλος κατακρίνει τον Γιώργο Κιμούλη διότι τόσα χρόνια δεν άλλαξε απόψεις, ενώ ο δεύτερος τον κεραυνοβολεί διότι άλλαξε. Η διαμάχη τους μου θύμισε την (αμφισβητούμενης πατρότητας) ρήση: «όποιος στα 20 δεν είναι κομμουνιστής, δεν έχει καρδιά – όποιος στα 40 εξακολουθεί να είναι, δεν έχει μυαλό».
Βέβαια δεν είναι όλες οι ασυνέπειες προϊόν ωρίμανσης. Μερικές είναι σκόπιμες ή καιροσκοπικές. Ιδιαίτερα στην πολιτική, όπου η από αριστερά προς τα δεξιά κίνηση είναι κανόνας. Πολλοί σπούδασαν στην Αριστερά (καλό φροντιστήριο) και κατέληξαν αλλού. Μερικοί μάλιστα πολύ μακριά. Οι θεωρητικοί της Χούντας (Θεοφύλακτος Παπακωνσταντίνου, Σάββας Κωνσταντόπουλος, Γεώργιος Γεωργαλάς) είχαν κάποτε διατελέσει στελέχη του ΚΚΕ.
Ο στενότερος σύμβουλος του πρωθυπουργού μας, Χρύσανθος Λαζαρίδης, ξεκίνησε από την αριστερή νεολαία του «Ρήγα», έκανε όλη την ταλάντωση προς την ακροδεξιά (ιδρυτικό μέλος του υπερπατριωτικού «Δίκτυου 21», που έγινε γνωστό για τις διώξεις δημοσιογράφων και την υπόθεση Οτσαλάν) για να καταλήξει τώρα στο λιμάνι της μετριοπαθούς λαϊκής Δεξιάς.
Ωστόσο η πιο έντιμη και γενναία περίπτωση ασυνέπειας είναι άλλη: Ο σημαντικότερος ζων Έλλην φιλόσοφος, ο Στέλιος Ράμφος, είχε το θάρρος να κάνει στροφή 180 μοιρών και να την διακηρύξει. Στον πρόλογο της επανέκδοσης ενός παλιότερου βιβλίου του (Ονομάτων Επίσκεψις) γράφει για τις «κεντρικές τοποθετήσεις» του παλαιότερου έργου ότι τις διαπερνά: «ένας σαφής αντιδυτικός και αντινεωτερικός προσανατολισμός, ο οποίος προ πολλού δεν υφίσταται στα γραπτά μου – το αντίθετο μάλιστα…». Θέλει κότσια αυτό «το αντίθετο μάλιστα»! Για τον άνθρωπο που υπήρξε ηγετική μορφή των «ελληνοκεντρικών» διανοούμενων, ακούγεται βλάσφημο και οι παλιοί του σύντροφοι ακόμα απορούν. Ο Ράμφος, πρώιμος αριστερός και αυτός, άλλαξε μετά το 1989.
Κι ας πάμε στο κορυφαίο παράδειγμα: ο άγουρος εθνικιστής που μας φόρτωσε το «Μακεδονικό» (το «πακέτο Πινέιρο» που απέρριψε το 1992, ήταν αυτό που επιδιώκουμε σήμερα), ο δογματικός αρνητής παντός Μνημονίου, μεταμορφώθηκε στον σώφρονα πρωθυπουργό Σαμαρά. Παλιά τον είχα ψέξει σκληρά. Τώρα αρχίζω να αναθεωρώ. Ελπίζω να συνεχίσω.
Ευεργετικές α-συνέπειες της ωρίμανσης…
