Γυρίζοντας από ένα ταξίδι στην Δυτική Ευρώπη η πρώτη εντύπωση είναι βέβαια η κρίση και τα αποτελέσματά της. Η δεύτερη – και πιο ισχυρή – είναι η απέραντη σύγχυση και αντιφατικότητα μέσα στο νου των νεοελλήνων. Απόηχοι αυτής της διανοητικής σαλάτας μου έρχονταν και έξω. Όμως είχα ξεσυνηθίσει κι όταν επέστρεψα και προσπάθησα να καταλάβω τι γίνεται, έπαθα σοκ.

Ποιος μπορεί να μπει στο μυαλό του Φωτόπουλου; Πού διαφέρει η σκέψη του Μιχαλολιάκου από αυτή του Καμμένου; Κι αν κάποιος τολμήσει να εισχωρήσει στο νου του Ευάγγελου Βενιζέλου, είναι σίγουρο πως δεν θα πάθει αυτός εγκεφαλικό;

Για άλλη μία φορά κατάλαβα πόσο σοβαρή, πόσο θανατηφόρα είναι η απουσία  κριτικού πνεύματος στους νεοέλληνες. Θεωρώ αυτή την έλλειψη ως τη βασική αιτία της κρίσης που περνάμε.

Ο Διαφωτισμός πέρασε από εδώ, αλλά δεν στάθηκε. Ο μέσος Έλληνας δεν απελευθερώθηκε ποτέ από τις παράλογες και σκοταδιστικές δοξασίες που εκπέμπουν διάφοροι φορείς. Δεν έχει ατομική κρίση, δεν έχει καν ατομικότητα, με την έννοια ενός συγκροτημένου και ελεύθερου ατόμου. Μέσα στο κεφάλι του υπάρχει ένα συνονθύλευμα από ιδέες αντικρουόμενες με πολλές προελεύσεις: θρησκευτικές, ιδεολογικές, ακόμα και δεισιδαιμονικές. Οι δεξιοί σου μιλάνε με όρους μαρξιστικούς, οι αριστεροί με εθνικιστικούς, οι σοσιαλιστές με μεσσιανικούς. Κοινό στοιχείων όλων: είναι προϊόντα παραλογισμού.  Όλοι παράγουν θεωρίες συνομωσίας, βλέπουν τους ξένους συναισθηματικά, ως μπαμπούλες ή σωτήρες και δεν μπορούν να αρθρώσουν μία ξεκάθαρη, ψύχραιμη, ορθολογική σκέψη.

Προσέξετε αυτές τις δύο λέξεις: ξεκάθαρη (αυτό που οι φιλόσοφοι θα έλεγαν εναργή) και ψύχραιμη. Εκεί είναι το πρόβλημα. Το 90% του διανοητικού υλικού που κυκλοφορεί σε αυτή τη χώρα είναι ασαφές και εμπαθές. Οι ιδέες του εξορθολογισμού και της οργάνωσης είναι επιπλέον και αντιπαθείς.

Ο Στέλιος Ράμφος έχει δίκιο όταν γράφει ότι μία θρησκευτική κληρονομιά της Ορθοδοξίας έχει μολύνει την ψυχή των Ελλήνων. Εγώ θα πρόσθετα και την κληρονομιά της Αριστεράς (άλλη θρησκεία και αυτή!). Ας θυμηθούμε πως ο Διαφωτισμός ήταν το κίνημα απελευθέρωσης από την διανοητική κηδεμονία των θρησκειών. Αλλά είπαμε πως στην Ελλάδα δεν ρίζωσε ποτέ – και ο μακαριστός Χριστόδουλος τον είχε χαρακτηρίσει «επικατάρατο».

Έτσι λοιπόν δεν μπορούμε να λύσουμε κανένα πρόβλημα, διότι αδυνατούμε να το ορίσουμε και να το αναλύσουμε. Αυτοί που μας ζητούν να αναμορφωθούμε και να μεταρρυθμιστούμε, στην πραγματικότητα μας ζητάνε να αλλάξουμε μυαλά. Χλωμό το βλέπω…