Τον Ναπολέοντα τον Μεγάλο, ακολούθησε ο γιός του, Ναπολέων Β΄ (ο Αετιδεύς) που δεν βασίλεψε. Ο ανεψιός, Ναπολέων Γ΄, ανέβηκε στην εξουσία μετά την επανάσταση του 1848 ως πρόεδρος δημοκρατίας (ο πρώτος στη Γαλλία) αλλά, δύο χρόνια μετά, πραξικοπηματικά ανακήρυξε τον εαυτό του αυτοκράτορα. Τότε ο μεγάλος ποιητής Βικτόρ Ουγκό, εξόριστος, έγραψε ένα κείμενο εναντίον του με τίτλο: «Ναπολέων ο Μικρός». Κι έτσι έμεινε στην ιστορία.
Σκέπτομαι σε πόσους πολιτικούς της εποχής μας θα ταίριαζε αυτός ο τίτλος.
Βέβαια δεν έχουμε πια «Μεγάλους» για αντιπαράθεση. Ευτυχώς. Γιατί, ανεξήγητα, ο τίτλος «Μέγας» δίνεται συνήθως σε κατακτητές και πολέμαρχους και όχι σε ανθρώπους που με το έργο και την παρουσία τους ευεργέτησαν την ανθρωπότητα. (Δεν θα ήταν πιο σωστό να λέμε ο Μέγας Παστέρ ή Φλέμινγκ;).
Αν δεν έχουμε μεγάλους, μικρούς έχουμε άφθονους. Πολλούς και πολύ μικρούς. Ιδιαίτερα στους χώρους της πολιτικής και της διοίκησης. Εκεί μάλιστα όχι μόνο δεν υπάρχει αξιοκρατία αλλά ισχύει ένας μόνο κανόνας επιλογής: η αναξιοκρατία. Ο λόγος είναι απλός: οι ικανοί και ευφυείς απειλούν με την παρουσία τους τις πλειοψηφίες των μετρίων και ανίκανων. Οι εργατικοί και προκομμένοι τρομάζουν τις μάζες των τεμπέληδων. Άρα όλοι οι άχρηστοι συνασπίζονται για να υπονομεύσουν και να εξουδετερώσουν τους χρήσιμους. Είναι το μόνο έργο στο οποίο αποδεικνύουν μεγάλο ταλέντο, οργάνωση και προσήλωση.
Ποιος πολιτικός αρχηγός θα πάρει κοντά του στελέχη πιο ικανά από αυτόν; Ποιος διευθυντής υπουργείου θα προωθήσει κάποιον που μπορεί να τον επισκιάσει; Το ζήσαμε αυτό τελευταία μέσα στα κόμματα, στη σύνθεση της κυβέρνησης, στις επιλογές συνεργατών. Με το ζόρι μπήκαν μερικοί πραγματικά αξιόλογοι – κι αυτό επειδή λόγω κρίσης ζούμε μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης. (Ας αφήσουμε ότι πάντα ισχύει το: «άσε τον άλλο να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά»).
Οι άνθρωποι που πετυχαίνουν στην κοινωνία μας είναι συνήθως είτε μέτριοι είτε ικανοί που προσποιήθηκαν τους μέτριους. Κι αυτό έχει γίνει ένα χρήσιμο ταλέντο: να σκύβεις έτσι που να μην εξέχει το κεφάλι σου. («Εδώ διαβαίνουν και θερίζουν / χιλιάδες άρματα δρεπανηφόρα» γράφει ο Σεφέρης). Ο ακαδημαϊκός και καθηγητής Α. Παπανδρέου έγινε «ο λαϊκός Αντρέας που χόρευε ζεϊμπέκικο». Ως σοφός διανοούμενος δεν θα είχε καμία ελπίδα.
Γιατί αυτός ο πανέξυπνος λαός δεν ανέχεται κανένα «να του κάνει τον έξυπνο». Ιδιαίτερα όταν είναι…
