Τυχαία άκουσα χθες στο Τρίτο Πρόγραμμα την «Ακαδημαϊκή Εισαγωγή» του Μπραμς. Και κόλλησε στο νου μου η καταληκτική μελωδία της – μια μελωδία που σφράγισε την ζωή μου.

Για να κλείσει την «πανηγυρική» εισαγωγή του, ο συνθέτης δανείστηκε την μουσική ενός παλιού ύμνου των φοιτητών. Κάτι ανάλογο τραγουδούσαν ήδη οι περιπλανώμενοι (vagantes) σχολάριοι τον Μεσαίωνα, στα Λατινικά βέβαια, που ήταν η κοινή τους γλώσσα.

«Ας χαρούμε λοιπόν, όσο είμαστε νέοι...» (gaudeamus igitur, juvenes dum sumus) ξεκινάει ο ύμνος. «Γιατί μετά την χαρούμενη νιότη, μετά το δύσκολο γήρας, μας περιμένει το χώμα» (nos habebit humus).

Τον τραγούδησα πρώτη φορά μαθητής στο Γυμνάσιο. Χάρη σε ένα φωτισμένο δάσκαλο ωδικής (και κορυφαίο μουσικολόγο) τον Μίνωα Δούνια, δεν τραγουδάγαμε τα γνωστά αφελή παιδικά ασμάτια – αλλά τραγούδια από πολλές χώρες και κουλτούρες.

Τον ξανασυνάντησα στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου ως επίσημο ύμνο των φοιτητών. Εκεί είχε κάτι το ιερό – μία παράδοση αιώνων. Ήξερες πως με τον ίδιο ύμνο είχαν ορκιστεί όλοι οι μεγάλοι Ευρωπαίοι. Χρόνια πριν από τον ύμνο της Ενωμένης Ευρώπης, υπήρχε ήδη ο ύμνος της ενωμένης ευρωπαϊκής διανόησης.

Και τώρα που έφτασα πια στην molestam senectutem, και με περιμένει ο humus (ελληνική η ρίζα της λατινικής λέξης!) σκέπτομαι πως υπάρχουν ορισμένα πράγματα που σηματοδοτούν ζωές. Ξαναβλέπω τον εαυτό μου παιδί, να διαβάζει τις απλές (αλλά μεγαλόπρεπες) νότες και να μαθαίνει ότι υπήρχαν και άλλα, πιο ενδιαφέροντα λατινικά από το regina rosas amat και το dum spiro spero του λατινιστή μας.

Αργότερα μελέτησα λατινικά – και τα αρχαία αλλά κυρίως τα Μεσαιωνικά, την lingua franca της Ευρώπης που έδωσε και εκπληκτικά ποιήματα. Τα Carmina Burana, που μελοποίησε ο Orf, γράφτηκαν από τους vagantes. Μερικά από αυτά είναι αισθησιακά και βλάσφημα – σε εποχή απόλυτης θρησκευτικότητας.

Vivat Academia, Vivant Professores! (Ζήτω το Πανεπιστήμιο, ζήτωσαν οι καθηγητές) τελείωνε ο ύμνος. Θα το έλεγαν αυτό οι σημερινοί φοιτητές;