Διαβάζω επικρίσεις για το Φεστιβάλ Αθηνών – ότι δεν είναι «αρκετά Ελληνικό».
Απόρησα και ξανακοίταξα το πρόγραμμα. Περισσότερες από τις μισές εκδηλώσεις αφορούν είτε ελληνικά έργα είτε ελληνικές ερμηνείες ξένων. Θεωρώ ότι αυτό είναι λογικό ποσοστό μια και οι συντριπτικά περισσότεροι επισκέπτες του είναι Έλληνες, που ενδιαφέρονται να γνωρίσουν και την σύγχρονη ξένη δημιουργία.
Ωστόσο όταν διάβασα τις λεπτομερέστερες αντιρρήσεις, κατάλαβα πως οι επικριτές του δεν ήθελαν το φεστιβάλ πιο ελληνικό – αλλά πιο μουσειακά ελληνικό. Δεν τους έκαναν ο Δημήτρης Δημητριάδης, η Λούλα Αναγνωστάκη, ο Βασίλης Αλεξάκης – ήθελαν ποιητικό θέατρο του Καζαντζάκη, του Σικελιανού και του Πρεβελάκη. Δεν τους γέμιζαν το μάτι ο Θόδωρος Αντωνίου, η Λένα Πλάτωνος, ο Μάνος Χατζηδάκης – ήθελαν Μανώλη Καλομοίρη και άλλους «εθνικούς» συνθέτες. Αντί για Δημήτρη Παπαϊωάννου θυμήθηκαν την …Κούλα Πράτσικα…
Υπάρχουν στον Ελληνικό χώρο μερικοί «Λευκοί Ελέφαντες» που δεν αντιμετωπίζονται με τίποτα. Το «σπουδαίο ποιητικό θέατρο» του Καζαντζάκη και του Σικελιανού είναι απλούστατα κακό θέατρο – σε πολλά μέρη είναι και κακή ποίηση. Θα ήταν πολύ δύσκολο να το ανεβάσει κανείς σήμερα. Κινδυνεύει να βγάλει γέλιο. Όπως η «Οδύσσεια» του Καζαντζάκη, ένα λεκτικά παραφορτωμένο σύνθεμα, που δεν διαβάζεται με τίποτα. (Μετά από πολλές τίμιες απόπειρες κατάφερα να την διαβάσω στα Αγγλικά – η μετάφραση του Φράιερ είναι πολύ καλύτερη από το πρωτότυπο). Ο Καζαντζάκης άργησε πολύ να καταλάβει πως η σύγχρονη μορφή του έπους λέγεται μυθιστόρημα. Όταν το εννόησε, διέπρεψε.
Η Κούλα Πράτσικα έκανε σπουδαία δουλειά φέρνοντας στην Ελλάδα ξένες μορφές – δεν δημιούργησε δικές της. Οι Δελφικές Εορτές ήταν σημαντικές γιατί πρώτες αναβίωσαν (πολύ ερασιτεχνικά!) το αρχαίο δράμα: στο Φεστιβάλ υπάρχουν οκτώ αρχαία έργα που τις τιμούν.
Το να εγκαλούμε τον Γιώργο Λούκο ότι δεν προβάλει μουσειακές και ξεπερασμένες μορφές της Ελληνικής δημιουργίας είναι αστείο. Ένα Φεστιβάλ οφείλει να είναι κέντρισμα και ερέθισμα – όχι προσκλητήριο νεκρών. Η παρελθοντολαγνεία είναι η μεγάλη κατάρα αυτού του τόπου.
