Κάπως έτσι θα νιώθει σίγουρα. Τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί σε εθναμύντορα, και σε εθνοπατέρα. Νιώθει πως είναι η συνείδηση του έθνους. Μόλις κάτι συμβεί που αφορά εθνικά θέματα, εκδίδει ανακοίνωση. Λάβρος επιτίθεται εναντίον των ασεβών που κάνουν κριτική στον Χριστόδουλο, των ξένων κέντρων που υπαγόρευσαν το ανίερο βιβλίο Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού, των κρυφών δυνάμεων που συνωμοτούν εναντίον μας, των Εβραίων που είναι «η ρίζα του κακού» και των Αμερικανών που, ως γνωστόν, είναι η πηγή όλων μας των δεινών.

Ο Μίκης Θεοδωράκης, πρόμαχος του Έθνους. Ψηλά την σημαία! Όμως, τρίβω τα μάτια μου και διαβάζω ξανά και πάλι, κάτι που ξεστόμισε σε μία συνέντευξή του. Μίλαγε στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο, το 1985, και του είπε: «Σήμερα η έννοια του έθνους είναι γελοία».

Το επαναλαμβάνω για να το εμπεδώσετε: «Σήμερα η έννοια του έθνους είναι γελοία». Στην σελίδα 307 του βιβλίου «Αντίο Παλιέ Κόσμε – 21 σπάνιες συνομιλίες».

Θα μου πείτε: ο καθένας δικαιούται να αλλάξει γνώμη. Ναι, αλλά πόσο; Από το γελοίο στο ιερό, είναι μεγάλη απόσταση. Από τον διεθνισμό του αριστερού κοσμοπολίτη (που θεωρεί τα έθνη τεχνητές κατασκευές για να χωρίζουν τους ανθρώπους) μέχρι την προσήλωση στις πιο συμβατικές αρχές του εθνικισμού, υπάρχει χάος.

Ωστόσο, όταν έγραψα στον τίτλο «Ο Μίκης είναι η Ελλάδα» δεν εννοούσα μόνον το πώς νιώθει. Εννοούσα πως όλη η Ελλάδα, μετά την δεκαετία του 80, άλλαξε άποψη. Ο Μίκης, από αυτή την άποψη συμβολίζει και εκφράζει αυτή τη στροφή. Είτε επειδή οι ευαίσθητες κεραίες του καλλιτέχνη έπιασαν την αλλαγή της νοοτροπίας, είτε επειδή και ο ίδιος την επηρέασε και την επιτάχυνε.

Ποιος εύκολα θα τολμούσε σήμερα να πει δημόσια ότι η έννοια του έθνους είναι γελοία; Σύμφωνοι, οι πολιτικοί επιστήμονες γνωρίζουν καλά ότι τα έθνη είναι φαντασιακές κοινότητες, ιδεολογικές κατασκευές σχετικά πρόσφατες (ούτε δύο αιώνες δεν αριθμούν κι ας εφευρίσκουν μύθους με βάθος χρόνου). Αλλά αυτά λέγονται πια μόνο χαμηλόφωνα στα σπουδαστήρια των πανεπιστημίων…