Για να κάνει κανείς μία μεταρρύθμιση χρειάζεται: ένα στόχο, μία μελέτη, ένα σχέδιο εφαρμογής και μία μονάδα υλοποίησης και παρακολούθησης.

Στην Ελλάδα χρειάζεται απλώς ο στόχος (που συνοδεύεται από μεγαλόστομες εξαγγελίες). Μελέτη, που θα ερευνήσει τις συγκεκριμένες συνθήκες και θα οδηγήσει στο σχέδιο εφαρμογής, σπάνια γίνεται. Όσο για τα υπόλοιπα, επαφίενται στις μηδενικές ικανότητες της αθάνατης ελληνικής γραφειοκρατίας.

Έτσι, αν προσθέσουμε και την πατροπαράδοτή μας αντίσταση σε κάθε αλλαγή («όχι ξεβόλεμα!») και τα ειδικά συμφέροντα, καταλαβαίνουμε γιατί στη χώρα μας εννέα στις δέκα μεταρρυθμίσεις αποτυγχάνουν. Και όχι μόνο αυτό: απορρυθμίζουν και την υπάρχουσα κουτσο-κατάσταση που συνοψίζεται θαυμάσια στον καβαφικό στίχο: «και τέλος πάντων να – τραβούμε εμπρός».

Το Μνημόνιο, που τόσοι μισούν, είναι κατά βάση πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων. (Οι περισσότεροι το συγχέουν με την δανειακή σύμβαση – της οποίας βέβαια αποτελεί  προϋπόθεση: κάνετε μεταρρυθμίσεις  για να πάρετε χρήμα).

Μπορεί να καταφέραμε να φτάσουμε σε ένα αιματηρό δημοσιονομικό πλεόνασμα αλλά το πετύχαμε με λάθος τρόπο. Με οριζόντιες περικοπές και υπερβολική φορολογία (που έφεραν  ύφεση και ανεργία) και όχι με μεταρρυθμίσεις που θα έκαναν το κράτος λιγότερο σπάταλο και την οικονομία πιο παραγωγική. Εκεί αποτύχαμε παντελώς – και δεν μας φταίει η τρόικα.

Όσοι λοιπόν τα βάζουν με το Μνημόνιο, «γαυγίζουν σε λάθος πόρτα», όπως λέει η Αγγλική παροιμία. Το μνημόνιο περιέχει αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που θα έπρεπε να είχαμε κάνει μόνοι μας. Από το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων μέχρι την κατάργηση των υπέρ τρίτων φόρων και άλλων αναχρονιστικών θεσμών που μας κρατάνε πίσω. Ούτε φόρους επιβάλλει το μνημόνιο, ούτε περικοπές.

Τώρα αν οι πολιτικοί μας, επειδή φοβούνται το πολιτικό κόστος, τις συντεχνίες, και τα κατεστημένα συμφέροντα,  βρίσκουν πιο εύκολο να επιβάλουν οριζόντιες περικοπές και φόρους – γι αυτό δεν φταίει το μνημόνιο. Αν ο διοικητικός μηχανισμός παραμένει αναξιοκρατικός, αναποτελεσματικός και σπάταλος – ούτε γι αυτό φταίει το μνημόνιο.

Η μπαρούφα των «αντιμνημονιακών» κομμάτων, ότι μόλις ανέβουν στην εξουσία «θα καταργήσουν το μνημόνιο» μόνο γέλιο βγάζει. Δηλαδή τι; Θα καταργήσουν τις μεταρρυθμίσεις; Διότι τα δάνεια δύσκολο μονομερώς να τα καταργήσουν.

Το βασικό πρόβλημα της Ελλάδας είναι ότι στα 180 χρόνια της ύπαρξής της δεν κατόρθωσε να γίνει ένα σύγχρονο, λειτουργικό, ορθολογικό και δίκαιο κράτος. Δεν μπορέσαμε δηλαδή να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ένα δικό μας Μνημόνιο…