Λοιπόν είναι ή δεν είναι οι Έλληνες ρατσιστές; Η σωστή απάντηση: Δεν είναι! Εκτός βέβαια από εκείνους τους άθλιους στα Έξαμίλια. Αλλά αυτοί είναι η εξαίρεση. Που, ως γνωστόν, επιβεβαιώνει τον κανόνα. Τουλάχιστον οι προοδευτικοί μας σχολιαστές (πάντα προοδευτικοί—όλοι!) εκεί κατέληξαν. Και με ανακούφιση το Έθνος δέχθηκε το ομόφωνο συμπέρασμα τους.

- Αυτό μας έλειπε να μας βγάζανε ρατσιστές, σαν εκείνους τους λευκούς της Νότιας Αφρικής. Εκείνοι είναι δεύτερης κατηγορίας άνθρωποι!

Μπα! ενοχληθήκατε; Ε! λοιπόν προσέξτε:

Ισχυρίζομαι πως να αποκαλείς κάποιον ρατσιστή, σαν αυτό να ήταν ιδιότητα και όχι πρόβλημα, είναι σκέτος ρατσισμός!

Γιατί σε τίποτα δεν διαφέρουν οι κάτοικοι των Εξαμιλίων από τους κατοίκους της Γαστούνης - παρά μόνο στο πρόβλημα. Όπως δεν είναι διαφορετικοί οι λευκοί της Νότιας Αφρικής από μας – κι απόδειξη, οι Ρωμιοί που ζούνε εκεί, που δεν διαφέρουν (σε μέσο όρο) από τους άλλους λευκούς στη συμπεριφορά τους.

Αρχή όλων των διακρίσεων οι γενικές κρίσεις. Όλοι, οι “Α” είναι. “Β” — να το αξίωμα κάθε ρατσισμού. Δεν θα ξεχάσω τη φράση που διάβασα σε μια τηλεοπτική κριτική (γραμμένη από άνθρωπο καλλιεργημένο και ευαίσθητο!), που ειρωνευόταν (και καταδίκαζε) έναν ολόκληρο λαό: “Η αθωότης αυτού του πάναγνου, ως γνωστόν, γερμανικού λαού, με τα αγνά ήθη και έθιμα και την αγνή παιδική καρδιά”. Όλη η κριτική ήταν σκέτος ρατσισμός ! Σίγουρα μη συνειδητός. Ο καθένας μπορεί να παρασυρθεί από ένα —δικαιολογημένο ή όχι— συναίσθημα. Και να φτάσει ξαφνικά στο ως γνωστόν...

Ως γνωστόν, όλοι οι Γερμανοί είναι τέρατα, οι Εβραίοι εκμεταλλευτές, οι Αμερικανοί ρατσιστές.

Κάποιος θα πρέπει να μας εξηγήσει πως είμαστε όλοι ίδιοι. Σε κάθε κοινωνία τα φαινόμενα της διάκρισης και της διαίρεσης ενδημούν και οι διαφορές (αν υπάρχουν) είναι στα προβλήματα. Βέβαια εμείς είμαστε υπερήφανοι που δεν έχουμε απαρτχάιτ. Όμως, δεν έχουμε και νέγρους... Και οι άλλοι Ευρωπαίοι (Γάλλοι, Ελβετοί, Ολλανδοί) ήταν υπερήφανοι για την ανεκτικότητα και το φιλελευθερισμό τους... μέχρι που γέμισαν έγχρωμους και μη, εργάτες και πρόσφυγες. Και τώρα θάλλουν τα καρκινώματα τύπου Λεπέν.

Κι αν νομίζετε πως η έλλειψη νέγρων μας εμποδίζει να εκδηλώνουμε τον αυθόρμητο ρατσισμό μας, κάνετε πολύ λάθος. Έχουμε άπειρους τρόπους να διαιρούμε τους ανθρώπους σε κατηγορίες. Από την καταγωγή τους (“ως γνωστόν, όλοι οι Καλαματιανοί είναι...”) μέχρι το επάγγελμα τους. (Το 'χω ζήσει στο πετσί μου αυτό. Για πολλά χρόνια εξασκούσα το επάγγελμα του διαφημιστή. Δουλειά τρίτης κατηγορίας, που μου απέκλειε κάθε πρόσβαση στους κύκλους των διανοουμένων. Οι κριτικές των βιβλίων μου άρχιζαν με τις λέξεις: “Ο διαφημιστής...”).

Λες και διαλέγει κανείς πάντα με ποιόν τρόπο θα βγάλει το ψωμί του! Και υπάρχουν και χειρότερα. Για σκεφθείτε τον σκουπιδιάρη, τον πεθαμενατζή, τον εκκενωτή βόθρων; Ενώ γιατρός... δικηγόρος... μηχανικός... Όλη η Ελλάδα αγωνίζεται να μπει στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα για να αποφύγει το στίγμα του μουντζούρη και του μάστορα. Αν δεν είναι αυτή διάκριση — ποια είναι;

Άλλος ρατσισμός: Η πολιτική τοποθέτηση. Γράφει ο μακαρίτης ο Γιώργος Ιωάννου στο τελευταίο του Φυλλάδιο: Κάποτε που μίλησα με ενθουσιασμό για τον Κλέωνα Παράσχο σε ένα ελαφρό πρόσωπο, που όμως περνάει για βαρύ, μου είπε:

“Ξέρεις, ήταν δεξιός ο Παράσχος. Ακόμα και νεκρούς προσπαθούν να εξοντώσουν μ' αυτά τα επιχειρήματα”.

"Ας θυμηθούμε τον Erich Fried:

"Όταν ένας αριστερός σκέπτεται

πως ένας αριστερός

μόνο και μόνο επειδή είναι αριστερός

είναι καλύτερος από ένα δεξιό

τότε στην αυταρέσκεια του

είναι πάλι δεξιά.

Θα έλεγα πως, αν αυτό αλήθευε!, τότε όλοι οι αριστεροί μας είναι δεξιοί... Γιατί δεν έχω γνωρίσει κανέναν που να μην πιστεύει πως η τοποθέτηση του τον κάνει (λίγο, τόσο δα, ελάχιστα) καλύτερο από τον αντίστοιχο του δεξιό.

Λοιπόν ας αφήσουμε τους φαρισαϊσμούς, ας σταματήσουμε να λέμε: “Ευχαριστώ σοι ότι ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων...”, κι ας αναζητήσουμε βαθύτερα μέσα μας τις ρίζες του ρατσισμού — γιατί υπάρχουν, σε όλους μας. Χρειάζεται συνειδητός και συνεχής αγώνας, έντιμη αυτοανάλυση και παραδοχή των ημαρτημένων, για να πολεμήσουμε αποτελεσματικά αυτή τη φοβερή κοινωνική μάστιγα. Που δηλητηριάζει όχι μόνο τη ζωή στη Νότιο Αφρική — άλλα και εδώ, σε μας, στην Ελλάδα, κάθε μέρα.

— Θα παντρεύατε την κόρη σας με έναν τσιγγάνο; Σίγουρα! (Μόνο που δεν έχετε κόρη).

— Δε νομίζετε πως οι Εβραίοι είναι λιγάκι παραδόπιστοι; Λέτε συχνά ποντιακά ανέκδοτα; Δεν συμφωνείτε πως οι Γερμανοί ρέπουν προς τον ολοκληρωτισμό (έ — η γερμανική πειθαρχία!). Και οι Τούρκοι, εδώ που τα λέμε, δεν είναι λίγο μπουνταλάδες; Ως γνωστόν δε... οι Άραβες...

Όσο για τους Έλληνες — δεν είναι ένας περήφανος, φιλελεύθερος και ξύπνιος λαός; (Να και ο ανάποδος ρατσισμός!). Ε, λοιπόν — αρχίστε να ξηλώνετε προκαταλήψεις και προλήψεις. Μόνο έτσι θα μπορέσετε να αντιμετωπίσετε κάποτε τους τσιγγάνους των δικών σας Εξαμιλίων...

2.3.1986