Η αιώνια ερώτηση: Πού βρίσκεις θέματα; Τρία κείμενα την εβδομάδα-πώς βγαίνουν;

Η ερώτηση, μου προκαλεί υψίστη αμηχανία. Είναι σαν να ακούς Μπετόβεν και να σε ρωτάει ο άλλος: τι ακούς σ' αυτή τη μουσική; Πώς να του εξηγήσεις πώς ακούς έναν ολόκληρο κόσμο; Και πώς να εξηγήσεις ότι η ζωή είναι άπειρα πλούσια, πώς πνίγεσαι στα θέματα, πώς εκατό χρόνια να γράφεις δεν θα έχεις εξαντλήσει ούτε το ένα χιλιοστό. Τα θέματα δεν τελειώνουν ούτε φθείρονται (νέος κάθε μέρα ο ήλιος, έλεγε ο Ηράκλειτος), εμείς μόνο κουραζόμαστε και ξεφτίζουμε. Όταν όλα τα πράγματα μας φαίνονται ίδια, θα πει πως γεράσαμε. Ars lοnga, νita breνis, ή, σύμφωνα με το πρωτότυπο του Ιπποκράτη: "Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή". Ο άνθρωπος εξαντλείται πρώτος.

-Μα που είναι τα θέματα; -Γύρω μας, κάθε στιγμή και θέμα. Φτάνει να την προσέξεις. Ζούμε αφηρημένα, δεν επικεντρώνουμε σε τίποτα, η ίδια μας η εσωτερική ζωή περνάει μακριά μας, σαν ξένη, Κλεισμένος σε κελί φυλακής, ο ποιητής έχει πάλι ανεξάντλητο απόθεμα πρώτης ύλης - γράφει ο Ρίλκε. Τις αναμνήσεις του. Τις σκέψεις. Αλλά και τους ήχους που έρχονται απ' έξω -να ένας ακόμη κόσμος. Όταν μάλιστα ο περιορισμός σε αναγκάσει να οξύνεις τις αισθήσεις σου - ένα κελάηδημα πουλιού μπορεί να σου χαρίσει τη λύτρωση.

Το μυστικό είναι απλό - πρέπει να βιώνεις κάθε στιγμή με τόση ένταση, σαν να ήταν η τελευταία σου. Πρέπει να μάθεις ν' ακούς σαν τους τυφλούς, να βλέπεις σαν τους ζωγράφους, να νιώθεις σαν τους ερωτευμένους.

Κάποτε ζήτησαν από τον Σπύρο Μελά να γράψει για ένα ασήμαντο θέμα. Το όρισαν μάλιστα: μια πέτρα του δρόμου. Έγραψε ένα από τα καλύτερα κείμενά του. Για να μη μιλήσουμε για τους παλαιότερους: τον παππού όλων των χρονογράφων, τον Λουκιανό, που συνέγραψε "Εγκώμιο της Μύγας" καθώς και άλλα σημαντικά, πάνω σε (φαινομενικά) ασήμαντα θέματα.

Θα 'λεγα πως αυτή είναι η ουσία του χρονογραφήματος: η ανάδειξη του καθημερινού, σε σημαντικό, η απόσταξη σημασίας από το ασήμαντο. Ειδήσεις και σχόλια και γεγονότα γεμίζουν τις σελίδες της εφημερίδας. Κάπου όμως όλα αυτά δεν έχουν και πολλή σχέση με τη ζωή. Τα κίτρινα φύλλα του φθινοπώρου μπορεί να είναι η σημαντικότερη είδηση των ημερών. Δύσκολα θα γίνει πρωτοσέλιδος τίτλος.

Στην εφημερίδα η ζωή εδρεύει άλλου. Στις μικρές αγγελίες. Τις κηδείες και τους γάμους. Στα “ψιλά” νέα. Τι είναι πιο σημαντικό για έναν άνθρωπο; Μα το ότι γεννιέται, παντρεύεται, μετακομίζει, αγοράζει, ψάχνει δουλειά, φιλενάδα, αυτοκίνητο. Το ότι πουλάει, συνεταιρίζεται, πεθαίνει. Όλα αυτά με στοιχεία των έξι. Εκτός αν είσαι επώνυμος (κι αλίμονο σου τότε!).

Συνήθως διαβάζω την εφημερίδα μου ανάποδα.

Από τα μικρά προς τα μεγάλα. Δεν είναι μόνο πιο ενδιαφέροντα τα "ψιλά". Είναι και τα πιο αληθινά. Οι πρωτοσέλιδοι τίτλοι είναι παιδιά της σκοπιμότητας. Αντικρούονται από τη μια εφημερίδα στην άλλη. Διαψεύδονται επίσημα και ανεπίσημα. Ενώ οι κηδείες κτλ., είναι οι μόνες σίγουρες ειδήσεις στον ελληνικό Τύπο.

Το χρονογράφημα είναι με το μέρος των μικρών,των ταπεινών συμβάντων. Καλλιεργεί την καθημερινότητα, που αντιπροσωπεύει το 99% της ζωής. (Το υπόλοιπο είναι τα “γεγονότα”, τα πρωτοσέλιδα). Και προσπαθεί με στοχασμό, ευαισθησία και ύφος να πλουτίσει τη ζωή με ζωή.

Πριν από έναν αιώνα ο Φρειδερίκος Νίτσε είχε γράψει: "Άλλα εκατό χρόνια εφημερίδες - και όλες οι λέξεις θα βρωμάνε". Είμαι, σίγουρος πως δεν εννοούσε το χρονογράφημα. Γιατί σ' αυτό, αν είναι σωστό, οι λέξεις πρέπει να ευωδιάζουν.