Παλιά η ομορφιά ήταν στα …δόντια. Τώρα όλος ο καλλωπισμός εντοπίζεται στα μάτια.

Όχι, δεν αναφέρομαι σε εξωτικές καλλονές. Για αυτοκίνητα γράφω. Για την εμφάνιση και την αισθητική τους.

Δεν είναι καινοτομία να πούμε πως η μάσκα των αυτοκινήτων μοιάζει με πρόσωπο. (Από μεγαλόπρεπο, σε μία Cadillac, μέχρι τις "φατσούλες" του Twingo και του Matiz). Τα φανάρια παίζουν τον ρόλο των ματιών, η κεντρική κορύφωση με το σήμα θυμίζει μύτη. (Πολύ παλιά τα αυτοκίνητα είχαν κανονικό ρύγχος με την μασκότ στην κορυφή του ψυγείου). Το άνοιγμα εξαερισμού με την γρίλια μοιάζει στόμα. Αν μάλιστα, διαθέτει και χρωμιωμένα κάθετα μεταλλικά κάγκελα (σκεφτείτε τις παλιές Buick) τότε έχει και δόντια…

Οι χρωμιωμένες γρίλιες ήταν συχνά έργα τέχνης. Μερικές επιβιώνουν ακόμα, όπως ο "Παρθενώνας" της Rolls Royce, οι μάσκες της Bentley, της Jaguar, των Mercedes και BMW (σε πολύ συμπιεσμένη μορφή). Αλλά τα περισσότερα αυτοκίνητα σήμερα δεν διαθέτουν τέτοιο στοιχείο. Εκτός από μερικά συνειδητά ρετρό - όπως το PT Cruiser της Chrysler.

Κοιτάω τον ετήσιο κατάλογο της Automobil Revue (εκδίδεται κάθε χρόνο με την έκθεση της Γενεύης). Ο παλιότερος στην συλλογή μου είναι του 1967. Στις 500 σελίδες του βρήκα μόνο στρογγυλά φωτιστικά σώματα (το 95%) και ελάχιστα παραλληλόγραμμα. Πλάγια (Opel, Sunbeam) ή κάθετα (μεγάλες Mer-cedes). Μοναδική εξαίρεση η (υπέροχη) Lamborghini Miura που είχε οβάλ φανάρια.

Σε εκείνα τα χρόνια, οι γρίλιες του ψυγείου παίζουν βασικό διακοσμητικό ρόλο στις μάσκες. Με τεράστια ποικιλία σε κάγκελα (ή δόντια), συνδυασμούς με ευθείες, καμπύλες, ρόδακες και άλλα σχήματα. Ενώ τα "μάτια" είναι καθηλωμένα στις δύο επάνω γωνίες, εντελώς στο περιθώριο.

Όμως τα τελευταία χρόνια τα "στόματα" δεν παίζουν μεγάλο ρόλο (είναι μικρότερες και οι ανάγκες του εξαερισμού). Σε μερικά μοντέλα έχουν εξαφανιστεί τελείως - τα μοτέρ αναπνέουν από τυφλές μπούκες. Ενώ όλο το μένος των σχεδιαστών έχει επικεντρωθεί στα "μάτια". Που φουσκώνουν, μεγαλώνουν και παίρνουν τα πιο παράξενα σχήματα.

Σε αυτά μάλιστα η Άπω Ανατολή κέρδισε την μάχη από την Δύση. Κάποια στιγμή επέβαλε τα σχιστά μάτια της κίτρινης φυλής σχεδόν σε όλα τα μοντέλα, ανεξάρτητα από την χώρα παραγωγής.

Έτσι, εκτός από τα (φυσιολογικά) Hyundai, Kia,Daewoo, Mazda κλπ., είδαμε σχιστομάτικα Renault (Megane), Peugeot, Ford ακόμα και Mercedes (Α+M+S) ή BMW (Z8). Μέχρι και πολύ συντηρητικές μάρκες (όπως η Volkwagen και η Volvo) έδωσαν κάποια σχετική κλίση στα (αρχικά) παραλληλόγραμμα φωτιστικά τους.

Σήμερα τα αυτοκίνητα διαιρούνται, ως προς τα μάτια, σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Τα σχιστά και τα …γουρλωμένα. Εκείνα με το φουσκωτό γυαλί και τα πολλά μικρά φωτιστικά σώματα.

Υπάρχουν βέβαια και μερικές συντηρητικές φίρμες που παραμένουν σε παραδοσιακά σχήματα. Αλλά και αυτές προσθέτουν πινελιές που κάνουν τα μάτια πιο …ανθρώπινα. (Π. χ. οι "δακρυοσακούλες" κάτω από τα φανάρια της BMW σειρά 3. Έτσι τις αποκαλούν οι Γερμανοί: Traenensaecke).

Τα γουρλωμένα μάτια άρχισαν με ένα Honda Civic (περασμένο μοντέλο). Ήταν σαν να το πάτησες και να του πετάχτηκαν τα μάτια έξω. Το μοτίβο ακολούθησε η Τoyota με το Yaris και η Renault με μία παραλλαγή του Clio. Τα σχιστά μάτια καθιερώθηκαν στο πλατύ κοινό από την Hyundai - αλλά και την Peugeot. Ακολούθησαν οι πάντες…

Μετά έχουμε τις περίεργες παραλλαγές. Τα διπλά φανάρια της Mercedes (σειρά Ε) ενώθηκαν στην νέα C με αποτέλεσμα τα "μάτια" της να θυμίζουν αυγά μάτια, που χύθηκαν στο τηγάνι και κόλλησαν.

Άλλο καπέλο τα φωτιστικά των νέων Porsche - αρχίζοντας από την Boxter. Με μία εξοχή στο κάτω μέρος - κάτι σαν κριθαράκι! Ομολογουμένως η φαντασία των σχεδιαστών μερικές φορές ξεπερνάει το καλό γούστο. Όπως στο (περασμένο) Mondeo όπου, αντιβαίνοντας στο ρεύμα, του κόλλησαν ανάποδα τραπεζοειδή σχήματα - φώτα σαν φτερά πεταλούδας!

Απλά, στρογγυλά ή τετράγωνα φανάρια, σπάνια θα συναντήσει κανείς στις σημερινές μάσκες αυτοκινήτων. Μέσα σε μία τάση που θα την ονόμαζα σχεδιαστικό μπαρόκ (της οποίας κορυφαίο δείγμα είναι το Hyundai Coupe) οι απλές ομαλές γραμμές δεν έχουν πέραση. Έτσι κυνηγάμε το εξεζητημένο, το παράδοξο, το εκκεντρικό. Ακόμα και το ρετρό PT Cruiser συνδυάζει μία παραδοσιακή γρίλια με τα πιο κινέζικα μάτια. (Πόσο καλύτερα θα του πήγαιναν τα στρογγυλά!)

Μέσα από τις εκθέσεις αυτοκινήτων, μας κοιτάνε μάτια αλλήθωρα, γουρλωμένα και σχιστά…