ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ κινητοποίηση για μονιμοποίηση, εγώ απορώ. Κάθε φορά που συναντώ έναν μονιμοποιημένο μόνιμο, εγώ θαυμάζω. Μου φαίνεται πάντα μεταφυσική αυτή η ιδέα της μονιμότητας. Τόσα χρόνια Ρωμιός, δεν την συνήθισα ακόμα.
Έχω, βαθύτατα ριζωμένη, την αίσθηση του παροδικού. Αισθάνομαι περαστικός σε αυτόν τον κόσμο, τόσο που κάθε λεπτό αμφιβάλλω για το επόμενο. Το αύριο είναι για μένα απλώς πιθανό, το μεθαύριο απροσδιόριστο - όσο για τον επόμενο χρόνο, τον βλέπω στο ημερολόγιο σαν προφητεία.
Έρχεται λοιπόν ο άλλος και μου λέει: είμαι μόνιμος! Μόνιμος τι; Άνθρωπος - δεν γίνεται. Υπάλληλος όμως, γίνεται.
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΤΙ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ μονιμότητας, που προσεγγίζουν την αιωνιότητα. Που δρασκελίζουν τρεις αιώνες. (Μην πείτε: υπερβολή. Αξιωματικός γεννημένος το 1875 νυμφεύτηκε εικοσιπέντε χρόνια νεότερή του - η οποία ζει ακόμα, θαλερότατη, και εισπράττει σύνταξη. Και μετά από αυτήν, η κόρη, γεννημένη το 39 και πρόσφατα χωρισμένη, θα εισπράττει, στατιστικά, και μέσα στον 21ο αιώνα. Να μια περίπτωση μονιμότητας που μπορεί να διαρκέσει εκατόν τριάντα χρόνια, αν η κόρη φτάσει - της το εύχομαι - τα 85!)
Εκατόν τριάντα χρόνια - όταν ο μέσος όρος απασχόλησης και δραστηριότητας είναι κάτω από τριάντα πέντε! Εργάζεσαι τριάντα, πληρώνεσαι (εσύ και οι απόγονοί σου) εκατόν τριάντα. Ιδού λοιπόν, υπάρχει και στα ανθρώπινα αιωνιότητα... Και βουλιάζουν τα ασφαλιστικά ταμεία.
'Ομως εμένα, αυτό που με ξενίζει, δεν είναι η διάρκεια. Είναι κάτι που το νιώθω αφύσικο: το αμετακίνητο, το αναλλοίωτο, το αμετάβλητο.
"Αεί πάντα ρει". (Σιώπα, Ηράκλειτε, δεν έχεις δει δημόσιο υπάλληλο!) "Πάντα χωρεί, ουδέν μένει". (Μένει και παραμένει, Εφέσιε, δεν είχατε τότε τέτοιους!) "'Εμπεδον ουδέν." ('Εμπεδον; Μπετόν σκέτο!)
Μπορεί να μην γίνεται να μπεις δύο φορές στο ίδιο ποτάμι - αλλά δύο και εκατόν δύο φορές στο ίδιο γραφείο, γίνεται και παραγίνεται. Κι είναι πάντα το ίδιο γραφείο - και μετά είκοσι χρόνια. Οι ίδιοι άνθρωποι, η ίδια βαρεμάρα και τυπολατρία, η ίδια βαθύτατη αδιαφορία για τον πολίτη και τα εγκόσμια. Μονιμότης.
Αυτή η απόλυτη μακαριότητα στην οποία αυτόματα πέφτουν όσοι μονιμοποιούνται, μου θυμίζει φανατικούς πιστούς, που είναι πια σίγουροι για τον παράδεισο. Τίποτα τώρα δεν τους αγγίζει από τα γήινα, αφού έχουν σίγουρη την άλλη, μεγάλη μονιμότητα.
ΝΑ ΛΟΙΠΟΝ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΝΙΜΟΤΗΤΑ: Η πιο κοντινή προσέγγιση του ανθρώπου στην αιωνιότητα.
Κι αυτό εξηγεί καλύτερα τους αγώνες, τις απεργίες, τις καταλήψεις. Δεν είναι μόνο η θέση και ο μισθός. Είναι το σταθερό μέσα στη ρευστότητα, το σίγουρο μέσα στην ανασφάλεια, το μόνιμο μέσα στο παροδικό.
Οι άνθρωποι μπαίνουν στο δημόσιο όπως παλιά έμπαιναν στα μοναστήρια. Για να κερδίσουν την αιώνια ζωή.
Κι όπως οι καλόγεροι, έτσι κι ετούτοι, άπαξ και καρούν, αδιαφορούν πια τελείως για τα επίγεια. Μα τώρα θα εργαζόμαστε, θα εξυπηρετούμε, θα νοιαζόμαστε; Εμείς είμαστε μόνιμοι. Τέλειωσε!
Η εργασία, η ειδικότητα, η θέση, περνάνε σε δεύτερη μοίρα. Σημασία έχει το πλαίσιο αναφοράς. Όταν είσαι έκτακτος εργάζεσαι για να γίνεις μόνιμος. Όταν γίνεις μόνιμος, γιατί να εργάζεσαι; Δεν έχεις πια στόχο, ο χρόνος έκλεισε για σένα. Προαγωγές, εξέλιξη, όλα έρχονται αυτόματα, πακέτο με την μονιμότητα.
Και αυτό αποδεικνύει ότι η μονιμότητα δεν είναι απλώς μια υπαλληλική ιδιότητα. Είναι μια άλλη, διαφορετική έννοια του χρόνου και της ζωής. Μια μεταφυσική κατηγορία.
Σκέπτομαι το μόνιμο, αδιατάρακτο και απέραντο κράτος κι αναρωτιέμαι: αποτελεί άραγε αυτό την σημερινή "βασιλεία των ουρανών" ή, με άλλα λόγια, το νέο "όπιο του λαού";
ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΑΝΑΛΥΩ, τα καταλαβαίνω, αλλά προσωπικά μου φαίνονται εντελώς ξένα. Για μένα η ζωή είναι κίνηση, ροή, αγώνας. Είναι διαρκής αναζήτηση, αναίρεση και αμφισβήτηση. Μονιμότητα διαθέτει μόνον ο θάνατος.
Μερικές φορές νιώθω κι εγώ ανασφαλής - δεν έχω άλλωστε ούτε ασφάλιση, ούτε ταμείο, καμία προοπτική σύνταξης ή περίθαλψης. Άλλαξα πολλές δουλειές - πάντα με την πένα - από κειμενογράφος και μεταφραστής μέχρι χρονογράφος. Δεν υπάρχει όμως ασφάλιση για ελεύθερους συγγραφείς - κι ίσως ευτυχώς. Οι δημιουργοί θάλλουν στην ανασφάλεια.
Από την σκοπιά των ολίγων ανασφαλών, η μονιμότητα φαντάζει μέγα παράδοξον. Όμως η γοητεία που ασκεί στους πολλούς είναι ακαταμάχητη. Όλοι θέλουν να εισέλθουν στην βασιλεία της. Κι όσο πιο ρευστός και κινητικός γίνεται ο κόσμος, τόσο περισσότερο θα την αποζητούν. Γι αυτό και ποτέ, κανένα κόμμα δεν θα τολμήσει να θίξει την μονιμότητα.
Τουλάχιστον να μπορούσε να της αφαιρεθεί η στασιμότητα... Ένα σύστημα κινήτρων - και κυρώσεων - θα την έκανε πιο δυναμική. Να μην είναι αυτονόητες οι προαγωγές, να μην βασιλεύει μόνον η επετηρίδα, να επανεφευρεθεί η αξιοκρατία. Μήπως και σαλέψει λίγο ο Λεβιάθαν-Κράτος, που μας έχει πλακώσει...
18. 2. 90
