ΟΤΑΝ ΘΑ ΕΡΘΕΙ η Ώρα, άλλοι σε άλλους θα δώσουν λόγο - αλλά εγώ σ' Αυτόν. Τον Μέγα Σιωπηλό που μπήκε στη ζωή μου στα επτά μου χρόνια και τη σφράγισε αθόρυβα και ανεξίτηλα.
Πέρασαν δεκαετίες για να καταλάβω πως, από τη μέρα της πρώτης ανάγνωσης, ποτέ δεν εγκατέλειψα πια τον Ναυτίλο. Πέρασαν δεκαετίες για να εννοήσω πως ο "παραμυθάς", ο "εφευρέτης", είναι ένας από τους κορυφαίους ποιητές της ανθρωπότητας - και δικός του ο μόνος μεγάλος λαϊκός μύθος της εποχής μας. Πλάι στον Οδυσσέα, τον Αμλέτο, τον Δον Κιχώτη, η χάλκινη μορφή του Δίκαιου της Τεχνολογίας, του Ρομαντικού της Επιστήμης, του Αθώου της Απόλυτης Δύναμης θα τριγυρίζει αιώνια, είκοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα, παίζοντας Μπαχ μέσα σε ένα τέλειο μεταλλικό κέλυφος.
Πλοίαρχε Νέμο, σε χαιρετώ!
Λυπάμαι αυτούς που δεν σε γνώρισαν στην ηλικία όπου η ποιητική φαντασία είναι υπέρτατη εξουσία. Λυπάμαι αυτούς που δεν σε διάβασαν στην εκπληκτική υπερρεαλιστική μετάφραση του Αλέξανδρου Σκαλίδου - σε μια ποιητική καθαρεύουσα που προσπάθησε να μιμηθεί ο Εμπειρίκος. Λυπάμαι αυτούς που δεν κάθισαν ώρες άγρυπνοι στο κρεβάτι να συνδέουν τα μυστικά νήματα ανάμεσα στη Μυστηριώδη Νήσο, τα Τέκνα του Πλοιάρχου Γκραντ και τις Είκοσι Χιλιάδες Λεύγες υπό την Θάλασσαν.
Μεγαλώνοντας, νόμισα πως σε ξεπέρασα - μαζί με τους άλλους ήρωες της νιότης μου - τον Δίκ Σανδ, τον Φιλέα Φογγ, τον Ρωβύρο τον Κατακτητή, τον Μιχαήλ Στρογκώφ. Νόμισα πως χαθήκατε όλοι εσείς, με τις μεγάλες εκδόσεις (σχήμα 8ον) του Ι. Σιδέρη, με τις χαλκογραφίες του Ριού, του Νεβίλ και του Μπενέτ.
Όμως, κάθε φορά που με συγκλόνιζε η αδικία, κάθε φορά που με ενοχλούσε η μικρότητα, κάθε φορά που με τύφλωνε η αγανάκτηση, σε ένιωθα μέσα μου. Κάθε φορά που πήγαινα να χάσω τον έλεγχό μου, να ξεχάσω την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, να μικρύνω, σε ένιωθα μέσα μου. Σιωπηλός, αγέρωχος, απόλυτος, καθόσουν στο τιμόνι, κυρίαρχος του εαυτού σου και της οικουμένης.
Δεν σ' έφτασα ποτέ - ήσουν όμως το Μεγάλο Πρότυπο. Και ο Ναυτίλος το Μεγάλο Μέσο. Κι αυτή η σύζευξη είναι ο μύθος σου. Η θέληση που έγινε τεχνολογία. Το απόλυτο που έγινε όργανο. Η επιστήμη σαν μοίρα!
Από όλους τους σκοτεινούς ρομαντικούς ήρωες - τους επαναστάτες, τους βυρωνικούς άθεους, τους μυστικούς εκδικητές - εσύ ήσουν ο πιο απτός, μια και πέρα από τη μορφή σου είχες υλοποιήσει τη θέλησή σου σ' ένα τέλειο τεχνολογικό δημιούργημα. Χαιρόμουν την εκδίκηση του Μοντεχρήστου, την αποκοτιά του Ντ' Αρτανιάν, την ανδρεία του Ιβανόη, την αθωότητα του Όλιβερ Τουίστ. Αλλά τις νύχτες ταξίδευα με τον Ναυτίλο σε σκοτεινούς βυθούς, κάτω από τους πάγους της Ανταρκτικής, στα ερείπια της Ατλαντίδας. Μετείχα στην τέλεια κατασκευή, την απόλυτη λειτουργικότητα, τη μηχανική ευαισθησία του μεταφυσικού σου σκάφους. Ενώ μέσα σου ένιωθα σαν ξηρό πάγο να καίει το μίσος και η ανάγκη για εκδίκηση.
Αργότερα υιοθέτησα την περιφρόνησή σου για τα ακίνητα και το έμβλημά σου: Mobilis in mobili (κινητός εν κινητώ). Κληρονόμησα την αγάπη σου για τη μηχανή, που είναι διάσταση του ανθρώπου. Τη μοναξιά σου δεν χρειάστηκε να την υιοθετήσω - ήρθε από μόνη της. Και το όνομά σου το κατάλαβα αργά, που λατινικά θα πει: Ουδείς.
Πλοίαρχε Νέμο, σε χαιρετώ!
Και μαζί σου χαιρετώ τον γενειοφόρο παππού των μύθων, τον Ιούλιο Βερν, που τώρα καταλαβαίνω το αληθινό του μέγεθος. Α! όχι, δεν ήταν τυχαίο που δημιούργησε μορφές - αρχέτυπα, που επιβιώνουν στο υποσυνείδητο όλων μας. Δεν είχε μόνο φαντασία, χιούμορ, παντογνωσία και εφευρετικότητα - είχε ποίηση. Γιατί μόνο η ποίηση φτιάχνει έπος, μύθους και αιώνιους ήρωες.
Ξαναδιαβάστε τον: ακόμη και τα δευτερεύοντα έργα του: τον Ματθία Σάντορφ, τον Καίσαρα Κασκαμπέλ, τον Λαχνό, και το Αιγαίο στις Φλόγες. Ξαφνικά θα φύγετε για μεγάλα ταξίδια. Σας περιμένει ο Πύργος των Καρπαθίων, οι Μέλαινες Ινδίες, τα 500 εκατομμύρια της Βεγούμ, οι Τρεις Ρώσοι και οι Τρεις Άγγλοι, ο Κοσμοκράτωρ με το τρισυπόστατο όχημά του, ο Ρωβύρος με το Άλμπατρος ("Διομήδεια" μεταφράζει ο άλλος μέγιστος καθαρευουσιάνος σουρεαλιστής, ο Παναγιώτης Ι. Φέρμπος!).
Και πιο πολύ σας περιμένει ίσκιος στους ίσκιους, ακαθόριστη μορφή μίσους και προδομένης αγάπης, τεχνικής ιδιοφυΐας και σιδερένιας θέλησης, ο χάλκινος πρίγκιπας των Ινδιών, ο αόρατος εκδικητής, ο πλοίαρχος Νέμος.
Θα 'θελα έτσι να είναι το τελευταίο μεγάλο ταξίδι μου - για να συμπέσει με το πρώτο. Να γλιστράω σε σκοτεινούς βυθούς με τον Ναυτίλο. Από τα κρύσταλλα των παραθύρων να περνάει ο ενάλιος κόσμος, ενώ εγώ, ναύτης σε στάση προσοχής, θα δίνω την τελευταία αναφορά μου στον Κυβερνήτη.
Πλοίαρχε Νέμο, σε χαιρετώ!
