Από: Νίκο Δήμο

Προς: Διανοούμενους

Αντίγραφο: Αναγνώστες του Έθνους

Θέμα: Πλην Λακεδαιμονίων

Απορήσαμε την περασμένη Κυριακή με τους διανοούμενους που αντιμετωπίζουν το τέλος του αιώνα – και της χιλιετίας – σαν καταστροφή, ενώ όλα τα στοιχεία δείχνουν πως η ανθρωπότητα βρίσκεται στην καλύτερη κατάσταση της ιστορίας της.

Γιατί όμως το κάνουν αυτό; Γιατί πρέπει κάθε πνευματικός άνθρωπος να δείχνει αθεράπευτα απαισιόδοξος; Γιατί ο αισιόδοξος – ή έστω ο ουδέτερος – αντιμετωπίζεται σαν αφελής χαζοχαρούμενος;

Ο λόγος είναι απλός: οι διανοούμενοι θρηνούν την απώλεια του «έξωθεν» νοήματος. Ενώ ισχυρίζονται πως είναι ελεύθεροι, χρειάζονται οπωσδήποτε να ανήκουν κάπου, να νοηματοδοτούνται από έξω. Γι αυτό και στον αιώνα μας σχεδόν όλοι ανήκαν σε κάποια ολοκληρωτική ιδεολογία. (Κομμουνιστές ή φασίστες). Τώρα που γκρεμίστηκαν οι ιδεολογίες αισθάνονται σαν ορφανά παιδιά.

Οι θρίαμβοι της επιστήμης και της τεχνολογίας όχι μόνο δεν τους βοηθούν, αλλά τους τρομάζουν. Το ελεύθερο ήθος της επιστήμης που στηρίζεται στην αμφισβήτηση, την ανοιχτή έρευνα, την πρόοδο μέσα από την δοκιμή και το λάθος, τους φοβίζει γιατί βασίζεται στην αυτόνομη σκέψη: δεν σου παρέχει δόγματα να ακουμπήσεις, ούτε συλλογικότητα μέσα στην οποία να χαθείς. Στην επιστήμη, τίποτα δεν θεωρείται δεδομένο, όλα είναι ανοιχτά και ανατρέψιμα.

Η ιδέα ότι ο άνθρωπος είναι αυτόνομος, αυτάρκης και δημιουργεί ο ίδιος το νόημα της ύπαρξής του, τρομάζει τους στοχαστές μας. Πανικόβλητοι, μετά από την κατάρρευση των μεγάλων μύθων, των μεγάλων (και απάνθρωπων) αφηγήσεων, προσφεύγουν είτε στις θρησκείες, είτε σε εθνικισμούς, είτε περιπίπτουν σε κατάθλιψη και γίνονται Κασσάνδρες της επερχόμενης καταστροφής.

Εντωμεταξύ η ανθρωπότητα προχωρά ερευνώντας, δημιουργώντας και μαθαίνοντας από τα λάθη της. Άλλοι κόσμοι ανοίγονται, η τεχνολογία ενώνει το ανθρώπινο πνεύμα σε ένα πρωτοφανές διασυνδεδεμένο σύνολο – ο κόσμος γίνεται όπως τον είχε φανταστεί ο Μαλαρμέ: ένα μεγάλο βιβλίο. Η μετάβαση στην νέα εποχή δεν θα είναι εύκολη ούτε ανώδυνη – πρόκειται άλλωστε για την μεγαλύτερη μεταβολή στην ανθρώπινη ιστορία. Αλλά στο τέρμα του δρόμου υπάρχουν υπέροχες δυνατότητες.

Θα φτάσουμε εκεί «πλην Λακεδαιμονίων». Θα αφήσουμε πίσω τους διανοούμενους, στα ρείθρα του δρόμου, να σκίζουν τα ρούχα τους.

Φιλικά,

Νίκος Δήμου