Από: Νίκο Δήμου

Προς: Σκεπτόμενους

Αντίγραφο: Αναγνώστες του Έθνους

Θέμα: Μεγάλες Αυταπάτες

Τελευταίο κείμενο του χρόνου, αυτό. Η στρογγυλή ημερομηνία με τα τρία μηδενικά που επέρχεται, μας υποχρεώνει σε ενδοσκόπηση και απολογισμό.

Κοιτάζοντας πίσω την εποχή που κλείνει, θέλω να της δώσω ένα όνομα: Ο ΑΙΩΝΑΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΥΤAΠΑΤΗΣ. Παρασυρμένος από τις ιδεολογίες της προόδου, που κληρονόμησε, ο 20ος αιώνας πίστεψε από τα πρώτα χρόνια ότι θα εγκαταστήσει τον παράδεισο πάνω στην γη. Σχεδιάστηκαν ουτοπίες - μία κόκκινη και μία μαύρη. Για χάρη τους έχασαν βίαια την ζωή τους πάνω από εκατόν πενήντα εκατομμύρια άνθρωποι.

Η μαύρη ουτοπία του φασισμού κράτησε σχετικά λίγο, αν και σκότωσε πολλούς. Η κόκκινη ήταν διαρκέστερη και πιο αιματηρή. Κάλυψε σχεδόν όλον τον αιώνα και στοίχισε άλλοι λένε εκατό - άλλοι ογδόντα εκατομμύρια θύματα.

Αλλά το πιο τραγικό με την κόκκινη ουτοπία είναι το πόσο εξακολουθεί να επηρεάζει και να διαβρώνει ακόμα και μετά την κατάρρευσή της. Έβλεπα προχθές ένα ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση για τους απεχθέστερους τυράννους του 20ου αιώνα. Παρόντες: ο Χίτλερ, ο Μουσολίνι, ο Φράνκο, ο Σαλαζάρ, ο Πινοσέτ. Σωστά. Αλλά ούτε κουβέντα για Στάλιν, Μάο, Πολ Ποτ, Χόνεκερ, Τσαουσέσκου, Κάστρο. Έχουν ασυλία. Ο Μάο περνάει για «μεγάλος τιμονιέρης» και ο Κάστρο για «ελευθερωτής».

Ακόμα η δογματική αριστερά μονοπωλεί τους όρους «δημοκρατικός» (αυτή που ουδέποτε υπήρξε!) και «προοδευτικός». Την ιστορία του ελληνικού εμφύλιου δεν την έγραψαν οι νικητές, αλλά (για πρώτη φορά διεθνώς) οι νικημένοι. Όσοι τόλμησαν να εξιστορήσουν τα βάσανα της άλλης πλευράς, εξοστρακίστηκαν πάραυτα.

Υπάρχει βέβαια μία εξήγηση: η κόκκινη ουτοπία είχε βαθύτερο ανθρώπινο αντίκρισμα. Αντιστοιχούσε σε μία ανάγκη δικαιοσύνης (άλλο αν δεν την υλοποίησε ποτέ). Έτσι, ακόμα και μετά το τέλος των εκτρωματικών της υλοποιήσεων, η ανάγκη και η νοσταλγία δεν μας αφήνουν να δούμε καθαρά πως τελικά, πίσω από τις διακηρύξεις, κόκκινοι και μαύροι ηγέτες επιζητούσαν το ίδιο: δύναμη και εξουσία.

Τελικά η πρόοδος ήρθε από αλλού. Την επιστημονική φαντασία που διάβασα παιδί, αξιώθηκα να την ζήσω στην πράξη. Η επιστήμη και η τεχνολογία μεταμόρφωσαν τον κόσμο. Αλλά το σπουδαιότερο: Μας έδωσαν και έναν αδογμάτιστο τρόπο σκέψης - νηφάλιο αντίδοτο για όλες τις ιδεολογίες: τη πειραματική μέθοδο της δοκιμής και του λάθους. Χρόνια Πολλά!

Φιλικά,

Νίκος Δήμου