Από: Νίκο Δήμο

Προς: 'Ελληνες

Αντίγραφο: Αναγνώστες του Έθνους

Θέμα: Εθνικά ψεύδη

«Το Έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές», έλεγε. Στα διακόσια χρόνια από την γέννησή του, πόσες λίγες αλήθειες άκουσε το έθνος γύρω από τον ίδιο τον Σολωμό. Ως «εθνικός ποιητής» υπέκυψε στο αντίθετο της επιταγής του. Όλα όσα δεν είναι «εθνικά» στην ζωή του, αναγορεύονται σε αναληθή. Κι έτσι το έθνος προσλαμβάνει μία εικόνα ψεύτικη.

Οι Έλληνες έχουν τον τρόμο της αλήθειας – όπως η φύση έχει τον τρόμο του κενού. Οι Αμερικανοί σκηνοθέτες που καταπιάνονται με την ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν είπαν ψέματα γι αυτόν, δεν τον συκοφάντησαν. Είπαν αλήθειες που υπάρχουν σε κάθε ιστορικό βιβλίο, από τα αρχαία χρονικά μέχρι την σχολική ιστορία. Ήταν μία αντιφατική προσωπικότητα, γεμάτη από μεγαλοσύνη και μικρότητα, από ταπεινά πάθη και υψηλά ιδανικά. Αυτό δεν τον μειώνει καθόλου – όπως καθόλου δεν μειώνει τον Σολωμό το γεγονός πως ήταν μπάσταρδος, πως πέρασε την μισή του ζωή στα δικαστήρια αντιδικώντας με τους συγγενείς του, πως δεν τόλμησε ποτέ να περάσει «απέναντι», πως ήταν ανέραστος, πως έγινε από νωρίς μέθυσος και πέθανε αλκοολικός. Ίσα-ίσα που αυτά τα πάθη, τα ελαττώματα, οι αδυναμίες δίνουν βάθος, προοπτική και περισσότερη αξία στα επιτεύγματα. Mεγάλος άνθρωπος είναι αυτός που φτιάχνει έργο ΠΑΡΟΛΑ ΑΥΤΑ, παλεύοντας με τους δαίμονες που φωλιάζουν μέσα του.

Όμως όχι: εμείς θέλουμε τους ήρωές μας άσπιλους, αγνούς, αμόλυντους. Τους θέλουμε μονοκόμματα υπέροχους, σαν τους Σταχανοβιστές εργάτες στα έργα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Και δεν καταλαβαίνουμε πως έτσι τους στερούμε την ανθρωπιά τους. Ναι, ο Αλέξανδρος κατέσφαξε και εξανδραπόδισε χωρίς λόγο χιλιάδες ανθρώπους (όχι μόνο «βαρβάρους» αλλά και Θηβαίους), δολοφόνησε «εταίρους», συντρόφους και φίλους του, είχε (όπως όλοι τότε) εραστές, έπινε πολύ και πέθανε μεθυσμένος. Ήταν ταυτόχρονα λαμπερός οραματιστής και στυγνός τύραννος – και δεν φταίνε οι Αμερικανοί γι αυτό.

Πότε άραγε θα γίνει η αλήθεια πιο εθνική από όλα τα εθνικά ψεύδη;

Φιλικά,

Νίκος Δήμου