«Καλά,» είπε ο Φίλος. «Τα βάζεις με τους αστρολόγους, το Φενγκ Σούι, τους ομοιοπαθητικούς, τους βελονιστές και δεν λες κουβέντα για τους παπάδες, μουλάδες, χοτζάδες, ραβίνους και άλλους εκπρόσωπους του Θεού επί της γης; Αυτοί δεν πουλάνε φούμαρα και ψέματα;»
Ο Φίλος είναι διαπρεπής αγνωστικιστής και ορθολογιστής. Διαβάζει την στήλη με προσοχή και μόνιμα επισημαίνει σφάλματα ή παραλείψεις.
«Υπάρχει μία βασική διαφορά», απάντησα. «Ασκώ κριτική στις ψευδο-επιστήμες. Που ισχυρίζονται ότι κατέχουν έγκυρες γνώσεις οι οποίες τους επιτρέπουν να κάνουν προβλέψεις, να ερμηνεύουν φαινόμενα, να θεραπεύουν. Η θρησκεία, στην καθαρή της μορφή, δεν ισχυρίζεται ότι κατέχει επιστημονική γνώση. Ο χώρος της είναι πέρα και πάνω από τα φαινόμενα, η μέθοδός της είναι η πίστη».
«Και οι εξ αποκαλύψεως αλήθειες;»
«Οι αλήθειες αυτές δεν έχουν σχέση με τις επιστημονικές θεωρίες, ούτε τα μοντέλα ερμηνείας των φαινομένων».
«Πράγματι δεν έχουν – διότι είναι απόλυτες και δογματικές. Αν μάλιστα επιχειρήσεις να τις αναθεωρήσεις – πράγμα που στην επιστήμη είναι καθημερινή τακτική – κινδυνεύεις να χάσεις ακόμα και το κεφάλι σου. Βαφτίζεσαι αιρετικός και ανάλογα με τον βαθμό φανατισμού της θρησκευτικής κοινότητας, υφίστασαι τις κυρώσεις. Φαντάζεσαι αιρετικούς στην επιστήμη;».
«Α, όχι υπάρχουν. Οι Barry Marshall και Robin Warren, που ανακάλυψαν πριν είκοσι χρόνια το πραγματικό αίτιο του στομαχικού έλκους, το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (helicobacter pylori), για πολλά χρόνια ήταν αποσυνάγωγοι. Σοβαρά περιοδικά δεν δημοσίευαν τις ανακοινώσεις τους, στα συνέδρια δεν τους έδιναν τον λόγο… Φέτος πήραν το βραβείο Νόμπελ!».
«Καλά τώρα – μιλάμε για την δυσκολία στο ξεπέρασμα κατεστημένων απόψεων. Ανθρώπινο. Αλλά όταν ο Salman Rushdie στους «Σατανικούς Στίχους» έκανε μία απλή αναφορά στο όνομα του Μωάμεθ, καταδικάστηκε σε θάνατο! Ζούσε σε κρησφύγετα και με φρουρά ενόπλων. Ξέρεις κανένα επιστήμονα που να κινδύνευσε από επιστήμονες; Γιατί, βέβαια, από ιερωμένους έχουν κινδυνεύσει πολλοί. Θυμήσου τον Γαλιλαίο! Και πόσοι πριν από αυτόν κάηκαν στην πυρά ως μάγοι ενώ απλώς δεν αποδέχονταν τις – καταφανώς λανθασμένες – επίσημες απόψεις της εκκλησίας για τον κόσμο, την φύση τον θεό. Διότι – και εδώ είναι το μεγάλο σου λάθος – οι θρησκείες δεν αρκούνται στο να ασχολούνται με την πίστη στα υπερκόσμια. Έχουν απόψεις για όλα τα πράγματα: κοσμολογία, φυσική, πολιτική, ηθική».
«Εκτός από τον Βουδισμό. Διάβαζα πρόσφατα ένα άρθρο του Δαλάι Λάμα στο οποίο υπήρχε μία εκπληκτική φράση: “Αν κάποια διδασκαλία του Βουδισμού συγκρούεται με μία τεκμηριωμένη επιστημονική θεωρία, τότε η διδασκαλία αυτή πρέπει να αλλάξει”. Φαντάζεσαι να το πει αυτό ένας Μουσουλμάνος ή και Χριστιανός θρησκευτικός ηγέτης; Εδώ προσπαθούν χρόνια να πείσουν τον εκάστοτε Πάπα για την ανάγκη της προφύλαξης κατά του Aids και δεν σαλεύει με τίποτα».
«Μα, φίλε μου, ο Βουδισμός δεν είναι θρησκεία με τα δικά μας κριτήρια. Δεν πιστεύει σε θεό – ή θεούς – δεν ενδιαφέρεται καν για το επέκεινα. Είναι μία μέθοδος λύτρωσης από το άλγος της ζωής».
«Ναι αλλά τον Βούδα τον λατρεύουν».
«Αυτό είναι ένας εκφυλισμός. Ο ίδιος είχε απαγορεύσει κάθε τέτοια λατρεία όπως επίσης δεν επέτρεπε να γίνουν εικόνες του – ή ομοιώματα. Οι πρώτες απεικονίσεις του έγιναν πεντακόσια χρόνια μετά τον θάνατό του από έλληνες γλύπτες της Γανδαρίδας, που του έδωσαν μορφή Απόλλωνα. Αλλά ας μην ξεφεύγουμε από το θέμα της συζήτησης. Η δική μου θέση, όπως γνωρίζεις, είναι πως η θρησκεία – κάθε θρησκεία – είναι μία ιδιοφυής απάτη. Χρήσιμη, δεν λέω, γιατί παρηγορεί τον άνθρωπο και τον βοηθάει να αντιμετωπίσει την ζωή και, κυρίως, τον θάνατο. Αλλά δεν παύει να είναι ένα συνονθύλευμα από μύθους, παραδόσεις, δεισιδαιμονίες, και δόγματα επινοημένα από ιερατεία που εκμεταλλεύονται τον φόβο των ανθρώπων για να στερεώσουν την δική τους εξουσία».
«Μου θύμισες τον Επίκουρο…»
«Κυρίως όπως τον αναφέρει ο μαθητής του, ο Ρωμαίος ποιητής Λουκρήτιος, που υμνώντας τον δάσκαλό του, δήλωσε ότι religio obteritur (η θρησκεία συνετρίβη). Αξίζει να θυμηθούμε τους στίχους από το De Rerum Natura: “Όταν η ανθρώπινη ζωή επάνω στην γη κείτονταν συντριμμένη κάτω από το φοβερό βάρος της θρησκείας (opressa gravi sub religione), όταν η θρησκεία έδειχνε το τρομερό της πρόσωπο από τους ουρανούς ψηλά τρομοκρατώντας τους θνητούς, ήταν ένας Έλληνας που τόλμησε να σηκώσει τα θνητά του μάτια επάνω της και να της αντισταθεί. Ούτε οι μύθοι περί θεών, ούτε οι κεραυνοί τον τρόμαζαν, ούτε ο απειλητικός ψίθυρος των ουρανών…”. Αυτός λέει ο ποιητής “άνοιξε ακόμα πιο πολύ τις θύρες της φύσης (naturae portarum claustra cupiret), έλυσε τα περισσότερα μυστήρια που προκαλούσαν δέος και τρόμο”. Ναι, ο Επίκουρος είδε την θρησκεία σαν τρομοκρατία και προσπάθησε να λυτρώσει τους ανθρώπους από την καταπίεσή της».
«Πράγμα που επιχειρείς και εσύ!».
«Όχι, έπαψα να το επιχειρώ, γιατί είδα πως είναι μάταιο. Τι πέτυχε ο Επίκουρος; Μερικά χρόνια μετά τον Λουκρήτιο, γεννήθηκε ο Χριστιανισμός! Αλίμονο, οι άνθρωποι χρειάζονται την θρησκεία, είναι εθισμένοι σε αυτή. Ήταν μεγάλη αλήθεια αυτό που είπε ο Κάρολος Μαρξ, ότι η θρησκεία είναι το όπιο του λαού. Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων είναι εξαρτημένη από αυτό το όπιο και αν τους το πάρεις, χωρίς να τους δώσεις κάποιο υποκατάστατο, θα τους κάνεις δυστυχισμένους. Απλώς, μια και επισημαίνεις από την στήλη σου όλες τις ψεύτικες δοξασίες που καταδυναστεύουν την ζωή μας, νομίζω πως δεν θα έπρεπε να την παραλείψεις».
«Θα το κάνω μεταφέροντας τα δικά σου τα λόγια».
