Διαβάζω (Βήμα 4.12.) μία άποψη του οικονομολόγου Αντρέ Σαπίρ: «Το σκανδιναβικό μοντέλο ανάπτυξης είναι το μόνο στην Ευρώπη που είναι συγχρόνως δίκαιο και αποτελεσματικό. Το αγγλοσαξονικό μοντέλο είναι αποτελεσματικό αλλά άδικο, το γαλλογερμανικό δίκαιο αλλά αναποτελεσματικό (υπερβολικά ακριβό) και το μεσογειακό τόσο αναποτελεσματικό όσο και άδικο».

Πώς τα καταφέρνουμε τελικά να συνδυάζουμε τα χειρότερα! Υψηλή φορολογία με χαμηλές εισπράξεις φόρων, τις ακριβότερες ασφαλιστικές εισφορές με το πιο σαθρό ασφαλιστικό σύστημα, προστασία στους εργαζόμενους με μεγάλη ανεργία, πληθωρισμό και στασιμότητα, ελλείμματα με έλλειψη επενδύσεων. Από το κάθε τι παίρνουμε το αρνητικό του – υποφέρουμε από τα μειονεκτήματα της τεχνολογίας (π. χ. ρύπανση) χωρίς να χαιρόμαστε τα αγαθά της (π. χ. εξάλειψη της γραφειοκρατίας). Έχουμε τα αρνητικά της παγκοσμιοποίησης χωρίς τα θετικά – τις ευκαιρίες που προσφέρει.

Ίσως όμως να μην είναι άσχετα τα αντίθετα μεταξύ τους – αν οι φόροι και οι ασφαλιστικές εισφορές ήταν πιο χαμηλές ίσως να μην είχαμε τόσο μεγάλη φοροδιαφυγή και εισφοροαποφυγή. Αν οι εργατικοί νόμοι ήταν λιγότερο αυστηροί, ίσως να υπήρχε μικρότερη ανεργία.

Αλλά το κύριο πρόβλημα είναι η έλλειψη της κοινωνίας πολιτών. Στην Σκανδιναβία υπάρχει ένα πνεύμα συναίνεσης και συνεργασίας μεταξύ των ανθρώπων. Δεν κυνηγάει ο καθένας το δικό του συμφέρον εις βάρος των άλλων. Δεν κλέβει ο ένας τον άλλον (δηλαδή το κράτος). Δεν διεκδικούν ούτε αντιδικούν – διαλέγονται και συναποφασίζουν με γνώμονα το κοινό όφελος. Το 80% των Σουηδών μισθωτών ανήκει σε ένα – και μοναδικό – συνδικάτο. Το οποίο έχει δείξει συχνά κατανόηση και έχει συναινέσει σε δύσκολες αποφάσεις – που όμως μακροχρόνια απέδωσαν και ωφέλησαν το σύνολο.

Μελετώντας την σκανδιναβική οικονομία που ανθεί και θάλλει (Σουηδία, Δανία, Φινλανδία – η Νορβηγία δεν παίζει λόγω πετρελαίου) καταλαβαίνω γιατί ο Γιώργος Παπανδρέου ονειρεύεται το σουηδικό μοντέλο. Μόνο που για να το εφαρμόσει θα πρέπει πρώτα να κάνει ένα θαύμα: να μεταμορφώσει τους Έλληνες σε Σουηδούς...