Ο εκδότης Νώντας Παπαγεωργίου (Μεταίχμιο) διαβάζοντας ένα παλιότερο κείμενό μου, ανακάλυψε ένα βιβλίο. Το έψαξε, το βρήκε και αποφάσισε να το εκδώσει στα ελληνικά. Έψαξε κι εμένα και μου ζήτησε να γράψω ένα μικρό πρόλογο. Τώρα το βιβλίο κυκλοφόρησε σε μία εντυπωσιακή έκδοση 715 σελίδων. Ιδού ο πρόλογός μου:
Έφηβος, στην αδηφάγο βιβλιομανία μου, έπεσα επάνω σε ένα αμερικάνικο βιβλίο τσέπης με χρυσό εξώφυλλο και τον τίτλο: “The Story of Philosophy”.
Το έχω ακόμα αυτό το αντίτυπο. Οι 542 σελίδες του ξεκολλάνε στο άνοιγμα και γίνονται αυτόνομα μονόφυλλα. Γιατί ήδη όταν έπεσε στα χέρια μου διαβάστηκε τόσο παθιασμένα που δεν συνήλθε ποτέ.
Και πριν από αυτό είχα δοκιμάσει να διαβάσω φιλοσοφικά κείμενα, με πολύ κόπο. Τα έβρισκα όχι μόνο δύσκολα αλλά και απωθητικά. Στεγνά και άχαρα. Όμως στο νέο αυτό βιβλίο η ιστορία της φιλοσοφίας γινόταν μία συναρπαστική περιπέτεια που διαβαζόταν μονορούφι σαν μυθιστόρημα. Ο συγγραφέας έγραφε με ζωντάνια, κέφι και χιούμορ. Δεν ήταν μόνο ιστορία των ιδεών αλλά και των ανθρώπων. Οι φιλόσοφοι κατέβαιναν από το βάθρο τους. Δεν ήταν πια προτομές: ζωντάνευαν και σου μιλούσαν.
Οφείλω στον Will Durant, τον συγγραφέα αυτού του βιβλίου, το γεγονός ότι αποφάσισα να σπουδάσω φιλοσοφία. Φυσικά, ακολουθώντας τις βαριές παραδόσεις και τα εξαντλητικά σεμινάρια του Γερμανικού πανεπιστήμιου όπου σπούδαζα έξη ολόκληρα χρόνια, έμαθα πολύ περισσότερα πράγματα. Αλλά αυτή η πρώτη γεύση έμεινε κυρίαρχη και την νιώθω ακόμα. Η φιλοσοφία δεν είναι άλλο από την αναζήτηση της απόλυτης γνώσης και η αναζήτηση αυτή ήταν, είναι και θα είναι πάντα μία συναρπαστική περιπέτεια.
Οι σοφοί καθηγητές μου στην Γερμανία σνομπάριζαν τον Durant ως εκλαϊκευτή. Όμως η εκλαΐκευση του ήταν σωστή: βασιζόταν σε στέρεα γνώση (ο συγγραφέας ήταν διδάκτωρ φιλοσοφίας) και το μόνο που έκανε ήταν να παραλείπει μερικές σχολαστικές λεπτομέρειες και να φωτίζει τις κύριες ιδέες έτσι ώστε να δείχνουν πιο ζωντανές. Δεν απλοποιούσε ούτε παραμόρφωνε. Κι επειδή δεν είναι δυνατό να ζητάμε από κάθε άνθρωπο να γίνει συστηματικός φιλόσοφος, εδώ υπάρχουν σχεδόν όλα όσα θα κινητοποιούσαν την σκέψη ενός μορφωμένου ανθρώπου.
Ξαναδιαβάζοντας το βιβλίο τώρα, βρίσκω ότι δεν έχει χάσει την γοητεία του. Σίγουρα του λείπουν οι πιο σύγχρονες εξελίξεις – αλλά θα τολμήσω να πω ότι στα χρόνια που πέρασαν από την συγγραφή του δεν είδαμε κανένα φιλόσοφο και κανένα σύστημα που να μπορεί να σταθεί δίπλα στους γίγαντες που περιγράφει και αναλύει. Και φυσικά, για κάποιον που ενδιαφέρεται, το Story of Philosophy είναι μία αρχή. Αν πυροδοτήσει την περιέργεια και την όρεξή του, οι δρόμοι είναι ανοιχτοί και άπειρα τα βιβλία στην διάθεσή του.
Έτσι θα έβλεπα εγώ αυτό το βιβλίο. Σαν μία μύηση που ανοίγει απέραντους ορίζοντες με τον πιο συναρπαστικό τρόπο.
14.11.2013
Η ημερομηνία δίπλα στο όνομά μου γράφει 1953. Εξήντα χρόνια μετά, προλόγισα την έκδοση στην Ελλάδα – και το όνομά μου μπήκε στο εξώφυλλο κάτω από αυτό του συγγραφέα. Αδύνατο βέβαια να το φανταστώ, όταν έφηβος καταβρόχθιζα τις σελίδες του…
