Τι συμβαίνει όταν ένας διανοούμενος προσχωρεί σε ένα κόμμα;

Διανοούμενος μπορεί να είναι απλά ένας σκεπτόμενος και μορφωμένος άνθρωπος. Συνήθως όμως με αυτό τον όρο εννοούμε έναν άνθρωπο που εκφράζεται δημόσια, παίρνει θέση σε κοινωνικά και άλλα θέματα, έχει ένα δικό του τρόπο σκέψης, δικές του αξίες και κριτήρια. Θα επιλέξει προφανώς όποιο κόμμα του ταιριάζει περισσότερο. Αλλά σπάνια υπάρχει πλήρης ταύτιση απόψεων – εκτός αν το κόμμα είναι «κλειστό».

Το κόμμα μπορεί να είναι δογματικά ανοιχτό ή κλειστό (σε ιδέες, προτάσεις, λύσεις). Εντελώς ανοιχτά κόμματα δεν υπάρχουν: όλα έχουν «γραμμή», αρχές, απαιτούν κάποια ιδεολογική πειθαρχία. Κλειστό κόμμα είναι στην Ελλάδα ένα: το ΚΚΕ. Εκεί η φωνή του κόμματος και του διανοούμενου ταυτίζονται απόλυτα.  Θα πρόσθετα και τη Χρυσή Αυγή – αλλά δεν την θεωρώ κόμμα.

Η προσχώρηση τώρα μπορεί να είναι οργανική (να γίνει μέλος ή και αξιωματούχος – πράγμα σπάνιο)  ή απλά «συνοδοιπορική». Να μένει στην περιφέρεια.

Τι γίνεται τώρα όταν ένας ανένταχτος διανοούμενος, που δρα και μιλάει δημόσια επί δεκαετίες, έχει διαμορφώσει δικό του αξιακό σύστημα, τρόπο σκέψης, γραφής και μία ξεκάθαρη ταυτότητα, ενταχθεί σε ένα νέο κόμμα που τώρα διαμορφώνει το δικό του προφίλ; Το κόμμα αυτό θέλει να είναι δημοκρατικό και ανοιχτό, όμως από την άλλη μεριά, μπορεί να το ταυτίσουν με τις απόψεις του νέου μέλους του – οι οποίες δεν είναι αναγκαστικά οι δικές του – π. χ. του αρχηγού, ή της πλειοψηφίας των μελών.

Πάλι ο διανοούμενος, από τη στιγμή που συντάσσεται με κόμμα, γίνεται στόχος των αντιπάλων παρατάξεων. Αυτά που έλεγε παλιά χωρίς συνέπειες, τώρα μετράνε τριπλά. Και δύσκολα μπορεί να αλλάξει απόψεις αντιφάσκοντας  προς τον παλιό εαυτό του. Αν πάλι  πάψει εντελώς να τοποθετείται, ή επιλέγει μόνο ανώδυνα θέματα, θα φανεί παράξενο. Άλλωστε είναι χρήσιμος κυρίως όταν εκφράζεται στα ουσιώδη και παίρνει θέση.

Είναι ένα τεστ αυτό και για τους δύο. Το κόμμα χρειάζεται διανοούμενους – και εφόσον είναι δημοκρατικό, τους θέλει ελεύθερους και όχι φερέφωνα. Μπορεί όμως να τους ενσωματώσει; Και εκείνοι θα έχουν την άνεση να μιλάνε ελεύθερα, χωρίς να αυτολογοκρίνονται, ή να νιώθουν ενοχές διότι μιλώντας ενδέχεται να βλάψουν το κόμμα; Ας μην ξεχνάμε και την κακοπιστία σε θέματα διαλόγου που κυριαρχεί στη χώρα μας.

Δύσκολο για τον ανένταχτο διανοούμενο να ενταχθεί. Στη διαδικασία, μπορεί τελικά να χάσει και αυτός και το κόμμα. Πάλι όμως, κόμμα χωρίς διανόηση είναι σκορδαλιά χωρίς σκόρδο…