Έχουμε – στην Ελλάδα – μια περίεργη αντίληψη για το γενικό συμφέρον. Απλώς το αγνοούμε. Βλέπουμε μόνο τα επιμέρους συμφέροντα. Και όχι μόνο όταν (όπως είναι φυσικό) μας αφορούν. Ακόμα κι όταν μας βλάπτουν.

Ένα παράδειγμα: οι ρυθμίσεις της εργαλειοθήκης ΟΟΣΑ για το γάλα. «Θα βλάψουν τους γαλακτοπαραγωγούς!». Ναι, αλλά θα ωφελήσουν όλους τους καταναλωτές, που θα βρίσκουν φθηνότερο γάλα.

Ποιο είναι το γενικό συμφέρον; Μα, προφανώς, των καταναλωτών. Αυτοί είναι οι συντριπτικά περισσότεροι. Οι (συμπαθείς κατά τα άλλα) γαλακτοπαραγωγοί οφείλουν να αναδιοργανωθούν. Να βελτιώσουν την ποιότητα και την παραγωγικότητα τους ώστε να γίνουν ανταγωνιστικοί. Μόνον έτσι θα σταθούν απέναντι στο εισαγόμενο γάλα. Η κρατική προστασία, σε αυτή την περίπτωση, μόνο φαινομενικά τους ωφελεί – μακροχρόνια τους βλάπτει.  

Ανάλογη περίπτωση τα φαρμακεία. Οδυρμός για τα συμφέροντα των φαρμακοποιών. Ποιος νοιάζεται για το συμφέρον των καταναλωτών; Λίγο χαλάρωσε η συντεχνιακή προστασία και ξαφνικά βρίσκαμε φάρμακο όποτε το χρειαζόμαστε!

Υπερασπιζόμαστε τα δίκαια των ταξιτζήδων, των δικηγόρων και συμβολαιογράφων, και πολλών άλλων τάξεων – και δεν πολεμάμε για τα δικά μας. Υποστηρίζουμε με τον επάρατο συναισθηματισμό μας όποιον μας είναι συμπαθής. Βάζουμε τον κυρ Μήτσο τον γαλατά πάνω από την πολυεθνική Νεστλέ. Αλλά δεν του κάνουμε καλό, διότι έτσι δεν θα καταφέρουν ποτέ οι κυρ Μήτσοι να φτιάξουν μία Ελληνική Νεστλέ.

Μεταρρυθμίσεις δεν γίνονται – κι ούτε θα γίνουν – γιατί όλο και κάποια ιδιωτικά συμφέρονται βλάπτονται, κάποιος ξεβολεύεται και φωνάζει. Το σύνολο (που μπορεί να ωφελείται από τη μεταρρύθμιση) δεν έχει φωνή. Πόσο οργανωμένοι είναι οι πελάτες των δικηγόρων ή των ταξιτζήδων; Πού είναι η «κοινωνία πολιτών»;

Σωστά λέει ο Στέλιος Ράμφος ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει δημόσιος χώρος. Υπάρχουν μόνο πολλοί αλληλοσυγκρουόμενοι ιδιωτικοί. Ο καθένας υπερασπίζεται το σόι του, την φάρα, την κλίκα, το χωριό, την συντεχνία του. Κι όταν απουσιάζει ο δημόσιος χώρος, πού να σταθεί το δημόσιο συμφέρον;

Πολύ πριν από τον Ράμφο, ο Ρουσώ είχε διακρίνει την «γενική θέληση» (volonté générale) από την ιδιωτική (volonté particulière) και την «θέληση όλων» (volonté de tous). Η πρώτη εκφράζει το γενικό συμφέρον – μία ιδανική συνισταμένη. Η δεύτερη το ατομικό και η τρίτη είναι απλώς το άθροισμα όλων των ιδιωτικών βουλήσεων, χωρίς συγκερασμό απόψεων – δηλαδή το κατακερματισμένο χάος. Η σημερινή Ελλάδα.

Οι πολιτικοί μας μιλάνε για τον «λαό», απευθύνονται στο «λαό». Ενώ βέβαια γνωρίζουν ότι «λαός» δεν υπάρχει. Γι αυτό συναλλάσσονται με τους πελάτες τους και στο λαό πουλάνε αέρα σε λαμπερή συσκευασία – όπως μπαλόνια...