Με ρωτάνε συχνά τι είναι το πιο σημαντικό που χρειάζεται ο τόπος. Και απαντώ: έναν νέο τύπο ανθρώπου. Ένα νέο Νεοέλληνα.

Ο νέος αυτός άνθρωπος θα μεγαλώσει και θα διαμορφωθεί μέσα σε ένα Νέο «Παράδειγμα» (με την έννοια του paradigmτου ThomasKuhn) δηλαδή σε ένα νέο πλαίσιο αναφοράς. Που θα του δοθεί από μία νέα παιδεία.

Ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά της;

1. Έμφαση στην επιστημονική προσέγγιση της γνώσης μέσα από την διαγνωστική ανάλυση, την διαδικασία δοκιμής-λάθους, την ατομική εμπειρία. Αποχή από κάθε δογματική επιβολή ιδεών, απόψεων ή θεωριών – άρα: τέλος στην απομνημόνευση.

2. Εξάσκηση στις νέες μεθόδους απόκτησης περιεχομένου. Ατομική προσέγγιση στο Διαδίκτυο με διατύπωση κριτηρίων ελέγχου και διασταύρωσης πηγών. Εκπόνηση εργασιών μέσα από συλλογική συνεργασία με συμμαθητές και καθηγητές μέσω διαδικτύου.

3. Κάθαρση της διδασκαλίας από τους διαδεδομένους εθνικούς μύθους και προσήλωση στα γεγονότα. (Σταδιακή κατάργηση της «Δημόσιας Ιστορίας» προς όφελος της επιστημονικής).

4. Έμφαση στην θεωρία της επιστήμης και την πρακτική της τεχνολογίας και ως περιεχόμενο και ως γνωσιοθεωρητική προσέγγιση. (Μπας και κάποτε διδαχθεί και στην Ελλάδα ο Δαρβίνος!).

5. Διδασκαλία μίας ξένης γλώσσας σε βάθος, ως πρωτεύον μάθημα, από την πρώτη ως την τελευταία τάξη. Ο νέος Νεοέλληνας θα είναι (τουλάχιστον) δίγλωσσος.

6. Όσοι έχουν πραγματική κλίση στα ανθρωπιστικά ή τις τέχνες, να διαχωρίζονται τα τελευταία χρόνια και να εξειδικεύονται. Αλλά να μαθαίνουν ουσιαστικά πράγματα. Π. χ., τα Αρχαία σαν ζωντανή γλώσσα. Να τα γράφουν και να τα μιλάνε. Ή να παίζουν ζωντανή μουσική.

7. Και πάνω από όλα: έμφαση στην ατομική κριτική σκέψη. (Για να πάψουν τα τρία τέταρτα των Ελλήνων να πιστεύουν σε θεωρίες συνομωσίας).

Ένα τέτοιο σχολείο χρειάζεται και νέους καθηγητές. Ώσπου να μεγαλώσει η πρώτη γενεά των νέων Νεοελλήνων, ταχύρρυθμα σεμινάρια στους υπάρχοντες, μήπως και ξεκολλήσουν από τους αποστεωμένους τύπους της παιδαγωγικής μας και ανοίξουν το νου τους. Διότι το βασικό στοιχείο του Νέου Παραδείγματος θα είναι η ανοιχτή σκέψη που θα οδηγήσει σε μία ανοιχτή κοινωνία. Αλλαγή βέβαια όλων των σχολικών βιβλίων και σταδιακή κατάργησή τους. (Όλη η ύλη υπάρχει στο διαδίκτυο. Οι καθηγητές ας συνθέτουν από εκεί τα μαθήματα με βάση γενικές οδηγίες). Αντίθετα να δοθεί έμφαση στα εκτός σχολικής ύλης αναγνώσματα που εμπλουτίζουν την φαντασία και την ευαισθησία των μαθητών.

Φυσικά είναι περιττό να πω ότι θα χρειαστεί να πνεύσει νέος άνεμος τόσο στο τραγικά απολιθωμένο υπουργείο Παιδείας, όσο και στις αντίστοιχες σχολές των ΑΕΙ.

Η πρώτη ένδειξη για την επιτυχία του Νέου Παραδείγματος θα είναι η παρακμή και κατάρρευση των φροντιστηρίων. Τι να διδάξουν σε μαθητές που σκέπτονται;  (Όσο υπάρχουν και θάλλουν φροντιστήρια, η Ελλάδα δεν θα δει προκοπή. Δεν είναι τυχαίο πως δεν υπάρχουν σε άλλη προηγμένη χώρα..).

Ονειρεύομαι; Αλλά ονειρεύομαι ορθολογικά. (Η λέξη κλειδί για κάθε ανανέωση στην Ελλάδα). Ξέρω πως ένα τέτοιο πρόγραμμα χρειάζεται χρόνο. Αλλά ο μόνος τρόπος να αλλάξεις την Ελλάδα είναι να αλλάξεις τους Έλληνες. Δεν υπάρχει «βασιλική οδός» για την αλλαγή.

Υ. Γ. Αυτή είναι περίληψη της εισήγησης που σκοπεύω να κάνω στις 21.9. στον ανοιχτό διάλογο του Ποτάμι.