“Δεξιότερα Κουροπάτκιν”, αναφωνώ κάθε φορά που βλέπω οκτάστηλους τίτλους στις εφημερίδες μας.
“Δεξιότερα Κουροπάτκιν!”. Όχι, δεν θέλω να δώσω οδηγίες στο νέο πρωθυπουργό της Ελλάδας.
Όχι, ο Κουροπάτκιν δεν είναι οδηγός αυτοκινήτου και δεν του συνιστώ να ξαναγυρίσει, κάποτε στη δεξιά λωρίδα (γεμάτη η Ελλάδα από τέτοιους).
Ο Κουροπάτκιν (για όσους δεν γνωρίζουν) ήταν στρατηγός του Τσάρου, που πολέμησε στο Ρωσοϊαπωνικό πόλεμο (1904-1905) και ηττήθηκε στο Μούκδεν. Ίσως όμως να μην είχε ηττηθεί αν διάβαζε (κάπως δύσκολο βέβαια, εκεί, στα ενδότερα της Σιβηρίας) τον ελληνικό Τύπο. Οκτάστηλο είχε κυκλοφορήσει κύριο άρθρο της εποχής, και ο τίτλος —πέρα ως πέρα στη σελίδα— ορμήνευε: “ΔΕΞΙΟΤΕΡΑ ΚΟΥΡΟΠΑΤΚΙΝ!”.
Ο Κουροπάτκιν δεν άκουσε τη φωνή του Έλληνα αρθρογράφου. Δεν έστριψε δεξιά. Ενδεχομένως μάλιστα (ολέθριον!) να τοποθέτησε το στρατό του αριστερότερα, σε λάθος διάταξη μάχης.
Και ηττήθηκε. Και καθαιρέθηκε. Και ταπεινώθηκε.
Κάθε φορά που θυμάμαι το “ΔΕΞΙΟΤΕΡΑ ΚΟΥΡΟΠΑΤΚΙΝ” το συνδέω αυτόματα με το “ΠΙΣΩ ΣΟΥ ΡΕ! ΠΡΟΣΕΧΕ!”, που φωνάζαμε από την πλατεία του “Ροζικλαίρ” στον κάθε ήρωα της οθόνης. Που, αλίμονο, δεν κοίταγε ποτέ πίσω του — όπου ερχόταν ο Κακός! Και την πάθαινε, σαν τον Κουροπάτκιν!
Θα μου πείτε: όσο μπορεί να σε ακούσει η προβολή του Τζών Γουαίην στο πανί, άλλο τόσο μπορούσε να ακούσει τον ελληνικό Τύπο ο Κουροπάτκιν.
Κι όμως φωνάζουν ακόμη!
Όχι οι πιτσιρίκοι στα σινεμά (φωνάζουν κι αυτοί), αλλά οι αρθρογράφοι μας. Απειλούν τη Ρωσία, μαλώνουν την Αμερική, επαινούν τη Γαλλία, κατακεραυνώνουν την Αγγλία...
Κι ενώ βλέπουνε πως ούτε μέχρι την πλατεία Συντάγματος δεν φθάνει η φωνή τους... πως δεν μπορούνε να επηρεάσουν ούτε την πορεία ενός νομοσχεδίου... πως δεν τους ακούει ούτε γενικός γραμματέας υπουργείου (να μην πω υπουργός) τα λένε... στον πρόεδρο της Κίνας ή της Γερμανίας.
Αθάνατο ελληνικό καφενείο! Από κει ξεκινάνε όλα. Ανάμεσα σε δυο καφέδες γίνεσαι πρωθυπουργός της Ελλάδας, λύνεις όλα τα προβλήματα της — και μετά ερμηνεύεις και ρυθμίζεις τα διεθνή ζητήματα. “Το Αφγανιστάν; Να σου πω εγώ πως λύνεται σε δυο μέρες!”.
Μεταφέρετε αυτή τη νοοτροπία στο μάρμαρο του τυπογραφείου και να το δημοσιογραφικό “σύνδρομο Κουροπάτκιν”.
Σε καμιά χώρα οι εφημερίδες δεν ανακατεύονται τόσο πολύ στη διεθνή πολιτική. Όχι όμως για να ενημερώσουν, όσο για να κρίνουν. Πουθενά δεν βρίσκεις τόσα πολλά σχόλια, σε αναλογία με τις ειδήσεις. (Για να μην πούμε πως σπάνια υπάρχουν ειδήσεις — είναι όλες κρυπτοσχόλια). Πουθενά δεν αναλύονται και κρίνονται με τόση ταχύτητα και ευκολία όλες οι διεθνείς αποφάσεις: “Σχολιάστε - υβρίστε - τελειώσατε”. Κι ενώ οι δημοσιογράφοι μας πάσχουν (ακόμη !) από το “σύνδρομο Κουροπάτκιν” — η χώρα μας πάσχει από την προοδευτική αποδυνάμωση του Τύπου. Αλίμονο, δεν είναι πια ο Τύπος ο ρυθμιστής και ο διαμορφωτής της Κοινής Γνώμης. Δεν είναι ούτε καν ο καθρέφτης της!
Μόνο το ένα τέταρτο των ενηλίκων Ελλήνων διαβάζουν κάποιο έντυπο. (Τηλεόραση παρακολουθούν το 92%). Κι αν αφαιρέσει κανείς και τους μη συστηματικούς αναγνώστες — αυτούς που πήραν για να διαβάσουν τις αγγελίες— τότε ο αριθμός τους γίνεται επικίνδυνα μικρός. 107 φύλλα ανά 1000 κατοίκους κυκλοφορούν στην Ελλάδα, λένε οι διεθνείς στατιστικές και μας τοποθετούν στο ένα τρίτο της Νέας Ζηλανδίας (370/1000) και του Χονγκ Κόνγκ (327), στο μισό της Ουρουγουάης (207) και της Βουλγαρίας (227). Για να μη μιλήσουμε για τους εταίρους μας της ΕΟΚ!
Γνωρίζουμε ακόμη από έρευνες πως και οι λίγοι αυτοί που διαβάζουν δεν εμπιστεύονται παρά σε μικρό ποσοστό την εφημερίδα τους. Ξέρουν ότι η “αλήθεια” στην Ελλάδα υπόκειται ακόμη σε πολλές σκοπιμότητες — κυρίως πολιτικές και οικονομικές; Και ρίχνουν αρκετό νερό στην κάθε είδηση και στο κάθε σχόλιο. Δεν είναι λοιπόν αριθμητικό μόνο το πρόβλημα του Τύπου, αλλά και ζήτημα κύρους.
Πόσο εξουσία είναι, ακόμα, η “Τέταρτη Εξουσία”; Το μόνο, φοβάμαι, που πέτυχε (απόλυτα) ήταν να περιχαρακώσει και να εξασφαλίσει διάφορα συμφέροντα των ιδιοκτητών και των συντακτών της. Όχι μόνο δεν είναι “αντιεξουσία” ο ελληνικός Τύπος (όπως θα ευχόταν ο πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ), αλλά τείνει να γίνει κατεστημένο. Αν ήξεραν βέβαια —εκδότες και συντάκτες— τις πραγματικές απόψεις της Κοινής Γνώμης, θα ανησυχούσαν ίσως για την “εξουσία” τους.
Αλλά πότε ενδιαφέρθηκε ο ελληνικός Τύπος για τις πραγματικές απόψεις της Κοινής Γνώμης; Όπως και οι πολιτικοί, έτσι και οι δημοσιογράφοι αγνοούν την επιστημονική διερεύνηση του χώρου τον οποίο (υποτίθεται) πως εκφράζουν, ερμηνεύουν και κατευθύνουν, (θυμάμαι κορυφαίο πολιτικό να μου λέει — παραμονές εκλογών: “Αύριο θα είμεθα κυβέρνησις!”. Και οι έρευνες είχαν ήδη προβλέψει, με ακρίβεια 100%, την αποτυχία του).
Γράφονται και ξαναγράφονται διατριβές για τα αίτια της κρίσης στον ελληνικό Τύπο — και μόνο ένα δεν έχει ειπωθεί: Το Κοινό αγνοεί όλο και περισσότερο τον Τύπο, επειδή ο Τύπος αγνοεί το Κοινό. Κάπου ανάμεσα στην ηρωική αντίδραση, στη φωτοσύνθεση και στην αυστηρή προσήλωση στο αγγελιόσημο, ο ελληνικός Τύπος ξέχασε τους αναγνώστες του. Με αποτέλεσμα να αρχίσουν να τον ξεχνάνε κι αυτοί.
Πολλά άλλαξαν στη ζωή μας από την εποχή του “Σκριπ”, του “Χρόνου” και της “Πατρίδος”. Όμως ο Ελλην αρθρογράφος φοράει πάντα τη μεγάλη του στολή όταν ανεβαίνει στη γέφυρα της πρώτης σελίδας και εξαπολύει τους μύδρους του. “Δεξιότερα Κουροπάτκιν!”, φωνάζει, ή “Πίσω Κάρτερ!”, ή “Αίσχος Χομεϊνί!”. Το καράβι του όμως σιγά-σιγά βουλιάζει. Η φωνή του ακούγεται όλο και ασθενέστερη. Κάποτε δεν έφτανε μέχρι, τη Σιβηρία. Τώρα είναι εκπληκτικό το που δεν φτάνει,...
Υ.Γ.: Ο υποφαινόμενος δεν εξαιρεί τον εαυτό του από την κρίση του. Είναι βέβαιος πως τα σχόλια τα όποια κατά καιρούς έχει γράψει δεν έχουν μετακινήσει (δεξιότερα ή αριστερότερα) ούτε μια μύγα. Άλλωστε δεν έχει αυταπάτες. Γράφει κυρίως για να εκτονώνεται.
