Το παιχνίδι με τους καταλόγους
Η βασική ιδέα προέρχεται από την Iαπωνίδα ποιήτρια Sei Shonagon (10ος αιώνας μ.Χ.) που στο ημερολόγιό της ("Το Βιβλίο του Μαξιλαριού") ομαδοποιούσε σε λίστες όσα πράγματα της άρεσαν ή την ενοχλούσαν.
Γι αυτό και το βιβλίο της είναι αφιερωμένο.
7 Πράγματα που δεν πρέπει να σκέπτεσαι πριν από τον ύπνο:
* Ότι θα πεθάνεις
* Την φορά που υπέβαλες παραίτηση και την πάτησες (νόμιζες πως θα σε παρακαλέσουν να μείνεις)
* Τον καθρέφτη - όταν ονειρεύεσαι μέλλον, σαν να ήσουν παιδί
* Στο δημοτικό που σε φώναξε ο δάσκαλος και εσύ, αφηρημένος, τον είπες "μαμά".
* Την πρώτη (και τελευταία) φορά με την Κ. όταν δεν σου σηκώθηκε καθόλου
* Την γαιώδη γεύση της πράσινης πατάτας (γεύση μεταθανάτου)
* Την εποχή που δεν κοιμόσουν επειδή φοβόσουν μήπως δεν κοιμηθείς
5 πράγματα που καθησυχάζουν
* ο διακόπτης που αυτόματα βρίσκεις τη νύχτα
* η συνέχεια της πραγματικότητας κάθε πρωί
* το άνοιγμα και το κλείσιμο των παραθυρόφυλλων πρωί-βράδυ
* η ίδια απάντηση στην ίδια ερώτηση
* το χλιαρό νερό πάνω στο δέρμα
4 συνηθισμένα όνειρα
* είμαι νεκρός αλλά παρακολουθώ τα πάντα
* κάνω έρωτα αλλά δεν ξέρω με τι
* στο σπίτι μου υπάρχουν μυστικές πόρτες και πίσω τους άγνωστα δωμάτια και άλλες πόρτες
* αιωρούμαι ξαπλωμένος ανάσκελα σε αόρατη θάλασσα
5 ευχάριστοι ήχοι:
* Αόρατη καμπάνα σε ομίχλη
* το χορτάτο διπλό κλακ πόρτας μεγάλου αυτοκινήτου (να είσαι μέσα: ασφάλεια)
* η τελευταία ρουφηχτή ανάσα πριν τον οργασμό
* το φλάουτο που ηρεμεί την ορχήστρα στην πρώτη του Μάλερ
* σκίσιμο χαρτιού από δώρο που ανοίγει
10 μικροπράγματα που απογοητεύουν:
* ένας πολιτικός από κοντά
* το δεύτερο βιβλίο πολλά υποσχόμενου συγγραφέα
* κωλικοί στο πρώτο ραντεβού
* χτυπάει το τηλέφωνο - κι αντί γι αυτό που περίμενες, φλύαρος φίλος
* ουρά στην τράπεζα - χαλάει το on line μόλις φτάσεις μπροστά
* γδύνεται και δεν έχει καθόλου στήθος
* το ρολόι, τόσο εντυπωσιακό στη διαφήμιση - μικρό κι ασήμαντο στο χέρι σου
* η ωραία γάτα πάει να χαϊδευτεί σε άλλον
* κοντράρεις ένα αυτοκίνητο που κάνει τα μισά λεφτά και σε παίρνει
* ένας ποιητής που μυρίζει το στόμα του
5 οδυνηρές εκπλήξεις
* ο νεαρός που θεώρησες ασήμαντο - και σου πήρε την γυναίκα
* το βιβλίο που είχες βρει ανιαρό, έγινε μπεστ-σέλλερ
* το γνωστό "βαποράκι" από τα Εξάρχεια να δίνει διάλεξη περί ηθικής
* ο εφοριακός που θέλησες να λαδώσεις ήταν τίμιος
* η σφιγμένη και αυστηρή κυρία που το δίνει σε όλους
6 μικροενοχλήσεις
* το σποράκι που σφηνώθηκε ανάμεσα στα δόντια
* να έχουν πρηστεί τα πόδια σου, και να μην μπορείς να βγάλεις παπούτσι
* το μαμούνι που καρφώνεται στο παρμπρίζ ανάμεσα στα μάτια
* η αγκίθα που μπαίνει στην παλάμη και δεν την βλέπεις
* να σου μπει βλεφαρίδα στο μάτι, ενώ μιλάς στο ραδιόφωνο
* να κατουριέσαι σε επίσημη τελετή
7 καταστάσεις που δεν αντέχω να θυμάμαι
* τους παιδικούς τρόμους της νύχτας
* το χωμάτινο πρόσωπο του πατέρα
* αφόρητο πόνο: κρεατάκια, σπασμένο χέρι
* την τελευταία κραυγή του Γατσί
* την κακία της γροθιάς που μου έσπασε τη μύτη
* τα ανοϊκά χαμόγελα της μητέρας
* το παιδικό τραγούδι που μουρμούριζε ο Νίκος στην προνάρκωση
5 φωνές από τα παιδικά χρόνια
* Κο-ο-ρμπα-α-νιά
* Με του βόηθού το χέρι, χά-ανει
* Ααμπεμπαμπλόμ (του κιθεμπλόμ)
* Φτου ξελευτερία!
* Θα μετρήσω ως το τρία / κι όποιος βγει θα τα φυλάει...
3 δυνατά χρώματα
* Το μπλε του Τισιανού
* Το κίτρινο του Βαν Γκόγκ
* Το απόλυτο μαύρο του Γιάννη Σπυρόπουλου
8 εκφράσεις που δεν αντέχω πια
* Το ήθος και το ύφος
* Εκσυγχρονισμός, ανασχηματισμός, μεταρρύθμιση, αναδόμηση, κλπ.
* Δομή, δομικό, νεοδομικό, αποδομικό (εκτός από: δομικά υλικά)
* Εν όψει του 1992 (ή του 2000)
* Η ιδιαιτερότητα των Ελλήνων (Και: Ελληνοχριστιανικός, Ελληνορθόδοξος, Ελληνοκεντρικός)
* Κεκτημένα δικαιώματα
* Η μέριμνα της εκκλησίας (του δήμου, του κράτους)
* Η απάνθρωπη τεχνολογία (συν: αλλοτρίωση, τσιμεντούπολη, κά.)
10 τρόποι να είσαι πιο μόνος
* σε δωμάτιο ξενοδοχείου, ακούς δίπλα να κάνουν έρωτα
* κοινωνικές "υποχρεώσεις" (οικογενειακές, επιχειρηματικές κλπ.)
* σε κηδεία, όταν οι πλαϊνοί κουτσομπολεύουν
* αϋπνία, δίπλα σε κάποιον που κοιμάται βαθιά
* Κυριακή νωρίς το πρωί. Έρημη πόλη. Φιλιππινέζα σε στάση.
* με άσχετους, ενώ ακούγεται αγαπημένη μουσική
* άρρωστος στις διακοπές
* βρίσκεις ξεχασμένο γράμμα του νεκρού πατέρα
* άπιστος με πιστούς (στο γήπεδο, το ναό, την συγκέντρωση)
* βλέποντας στο αεροδρόμιο φευγαλέα γυναίκα, ωραιότατη
5 απωθητικά πράγματα
* στη βεράντα με πυτζάμα, στο βολάν με φανελάκι
* παντελόνι κάτω από κρεμαστή κοιλιά
* μεγάλο νύχι στο μικρό δάχτυλο
* γυναίκα με βαρύ άρωμα, πρωί-πρωί
* ξεβαμμένο μακιγιάζ
3 μικρά πράγματα που δίνουν μεγάλη ευχαρίστηση
* να ταΐσεις ένα αδέσποτο
* να τακτοποιήσεις το συρτάρι σου
* να ξαναβρείς βολικό ρούχο
8 κατηγορίες ανθρώπων που δεν χαίρομαι να γνωρίζω
* άνθρωποι που μιλούν φωναχτά
* αυτοί που σου σφίγγουν το μπράτσο για να τους ακούσεις
* όσοι έχουν υγρή και μαλακή χειραψία
* αυτοί που, αμέσως, σου μιλάνε στον ενικό
* οι υπερβολικά καλοντυμένοι και σιδερωμένοι
* μερικά επαγγέλματα που μου μυρίζουν περίεργα: αστρολόγοι πολιτικοί, θεολόγοι, συνδικαλιστές, σύμβουλοι (γενικώς)
* "θαυμαστές" (συνήθως δεν ξέρουν τι θαυμάζουν)
* οι τύποι του "ΕΓΩ να σου πω γι αυτό το θέμα!"
6 (ή και περισσότερα) πράγματα που συμβαίνουν αυτό το δευτερόλεπτο
* οδηγός φεύγει από το δρόμο σε στροφή
* κάποιος βαριέται
* ζευγάρι αγκαλιάζεται με πάθος
* έφηβος εκσπερματίζει μόνος
* κάποιος καγχάζει
* πολλοί ξεψυχούν, παιδιά γεννιούνται, κάπου βρέχει
1 σκέψη για παρηγοριά
* αν αυτή τη στιγμή δεν πονάς πουθενά - σκέψου πόσοι σε ζηλεύουν
7 ευχάριστα σωματικά συναισθήματα
* δροσιά μετά από χλιαρό μπάνιο, σε καύσωνα
* ανακούφιση από έντονη σωματική ανάγκη
* ξάπλωμα - ξεχείλωμα μετά από μυϊκή κούραση
* ηδονή: να βγάζεις στενά παπούτσια, σφιχτά εσώρουχα
* δροσερό νερό σε στεγνό στόμα
* ξύσιμο στη φαγούρα
* φαγητό σε πολύ άδειο στομάχι
6 καταστάσεις που προκαλούν ενοχές
* να διαβάζεις το Δελτίο της Διεθνούς Αμνηστίας (βασανιστήρια, δολοφονίες, διωγμοί) ξαπλωμένος στην πολυθρόνα σου
* το χτυπημένο γατί (σάλευε ακόμα) στη μέση του δρόμου - έκανες πως δεν το είδες
* την τρυφερότητα που δεν έδειξες σε κάποιον που έφυγε
* το γυφτάκι που διώχνεις (και μετά σκέπτεσαι, κι αν...)
* τις "εκκλήσεις βοηθείας" στις εφημερίδες - πάντα έχεις την πρόθεση αλλά ξεχνάς
* την φίλη που έχασε τον άντρα της (πρέπει κάποιο βράδυ να την δούμε!)
4 ήχοι που σε ξυπνάνε με ελαφριά ψυχή
* Πολλαπλά κοκόρια
* κελάρυσμα στο αυλάκι (νερό για πότισμα)
* γιαννιώτικα κουδούνια στα πρόβατα (αιθέρια!)
* φλύαρα πουλιά σε μεγάλα δέντρα
1 σκέψη που σε κάνει να πεις: κρίμα!
* Όσες πόλεις κι αν γνωρίσεις, όσα βιβλία κι αν διαβάσεις, στο τέλος θα πεθάνεις.
7 αταίριαστες οσμές
* Πεπόνι που κόπηκε με μαχαίρι κρεμμυδιού
* Είσοδος πολυτελούς πολυκατοικίας μυρίζει γιαχνί
* Σώμα γυναίκας σε φρεσκοβαμμένο δωμάτιο
* Κουλουράκι από αρωματισμένο (Poison!) χέρι
* Λιμουζίνα που μυρίζει φτηνό πλαστικό
* Κομψό μανεκέν με υποψία ιδρώτα
* Υπουργός στην ψαραγορά
5 πράγματα ευχάριστα στην αφή
* Το στήθος κάτω από τη θηλή
* Κοιλιά ανάσκελης γάτας που γουργουρίζει
* Παλιά καπέλα: τσόχα, βελούδο, ατλάζι.
* Δερμάτινο κάθισμα του Connolly (Jaguar, Rolls)
* Πέταλα, πριν μαραθούν
9 φράσεις που με γεμίζουν ανησυχία
* Η πολιτεία έχει πάρει όλα της τα μέτρα
* Ο γιατρός θα το δει μόνο - μπορεί να μην χρειάζεται επέμβαση
* Το έβγαλα δοκιμή και δεν άκουσα κανένα θόρυβο
* Τα χρήματα τα καθυστερεί η τράπεζα
* Είπαμε να παίξουμε ένα ψιλό για να περάσει η ώρα - δεν είμαστε χαρτοπαίκτες
* Άνοιξε το στόμα καλά - δεν θα σε πονέσω καθόλου
* Μα φυσικά και αγαπώ μόνον εσένα
* Θα σας πάρουμε εμείς στο τηλέφωνο
* Μια χαρά φαίνεσαι σήμερα
3 ωραίες ευχές
* να ζήσεις σαν τα ψηλά βουνά
* να χαρείς τα μάτια σου
* να έχεις καλό θάνατο
6 πράγματα που δυσκολεύεσαι να πετάξεις
* τα φύλλα ενός ωραίου ημερολογίου
* παλιά παπούτσια που βολεύουν
* τα φοιτητικά σου γράμματα στους γονείς
* το αναγνωστικό της τρίτης δημοτικού
* το πρώτο σου (κακό) εφηβικό ποίημα
* το άρωμα γυναίκας που σ' άφησε
5 πράγματα από πέντε
* πέντε νότες στο πεντάγραμμο
* πέντε πεντόβολα την Πέμπτη
* πέντε χορεύουν πεντοζάλη
* πέντε τρυφερά δάχτυλα στην Πεντέλη
* πέντε πεντάρες στο παραπέντε
7 πράγματα από επτά
* επτά κουλούρια εφτάζυμα
* επτά νάνοι (νάνι-νάνι)
* τα επτά θαύματα - κι όλοι ξέρουν το όγδοο
* επτά σοφοί (ποιος θυμάται τον Κλεόβουλο;)
* τα επτά θανάσιμα (και υπέροχα) αμαρτήματα
* οι επτά ουρανοί (να πετάς στον έβδομο!)
* και (επιτέλους) οι επτά μέρες της εβδομάδας
9 τραγούδια (λυπάμαι πάντα όταν τελειώνουν)
* "Πρωϊνό Τσιγάρο" του Νότη Μαυρουδή
* "Αχάριστη" του Βασίλη Τσιτσάνη
* "Πορνογραφία" του Μάνου Χατζιδάκι
* "Μπαλάντα των Αισθήσεων" του ίδιου
* "Πικρία" Θάνου Μικρούτσικου σε στίχους Νίκου Καββαδία (και όλο τον "Σταυρό του Νότου")
* "Ζεϊμπέκικο" και "Δημοσθένους Λέξις" του Διονύση Σαββόπουλου
* "Αρχάγγελος" - Γιάννη Μαρκόπουλου και Κ.Χ. Μύρη
* "Τα ήσυχα βράδια" του Λάκη Παπαδόπουλου και της Μαριανίνας Κριεζή
8 ευτυχίες που δεν συγχωρώ στο Θεό
* την ομορφιά της φύσης
* την γλύκα του έρωτα
* το βλέμμα των παιδιών
* την γεύση των φρούτων
* το βραδινό κελάηδισμα
* την βαθιά σιωπηρή φιλία
* το γουργουρητό της γάτας
* την μουσική του Schubert
5 πράγματα που σου δίνουν αίσθηση υπεροχής
* να πηγαίνεις σιγά με ένα πολύ γρήγορο αυτοκίνητο
* να φέρεσαι ευγενικά σε έναν αγροίκο
* να κάνεις έρωτα με άπειρη (ο) παρτενέρ
* να ξεναγείς σε πόλη που την έζησες χρόνια
* να πίνεις με κάποιον που δεν αντέχει το οινόπνευμα
6 στενάχωρες καταστάσεις
* σοβαρός κύριος με ξεκούμπωτο παντελόνι
* μουντζώνεις τον άλλο οδηγό - και μετά ανακαλύπτεις πως είναι γνωστός
* φιλοξενείσαι και το μπάνιο είναι βρώμικο
* καλείς επίσημο πρόσωπο σε γεύμα - αποκαλύπτεται χορτοφάγος
* ρήτορας μπερδεύει τα χαρτιά του και τα χάνει
* έχεις πάρτι και σου λένε πως ο διπλανός είναι βαριά
7 πράγματα που δεν αντέχω πια να κάνω
* να ξαναδιαβάσω το "Κεφάλαιο"
* πέντε φορές έρωτα σε ένα βράδυ
* να ξενυχτήσω και το πρωί κατ' ευθείαν δουλειά
* να μάθω μία δύσκολη ξένη γλώσσα
* να πιω ένα ολόκληρο μπουκάλι βότκα
* να ταξιδέψω με ωτο-στοπ
* να τα παίξω όλα ή τίποτα στο καζίνο
4 φορές ύφος που μου προκαλεί αλλεργία
* Οι κουλτουριάρες κυρίες της Ελληνικής περιοδικογραφίας
* Οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι
* Οι πρόεδροι ΠΑΕ όταν κάνουν δηλώσεις
* Οι (αρσενικοί, θηλυκοί και άλλοι) Νάρκισσοι της τηλεόρασης
6 στιγμές που παρηγορούν
* ξυπνάς από ωραίο όνειρο - κι είναι Κυριακή
* καταλαβαίνεις ότι κι εκείνη σε θέλει
* βρίσκεις δρόμο ανοιχτό, σανιδώνεις και απογειώνεσαι
* στην γωνιά σου, αναπάντεχος ανθοπώλης
* φωτογραφίζεις - και νιώθεις πως έπιασες την στιγμή
* μουσική με ακουστικά σε νανουρίζει και βυθίζεσαι
7 αισθήσεις του χειμώνα
* κοκκινολαίμης σε γυμνό κλαδάκι
* μυρωδιά από καμένα κούτσουρα
* τρίξιμο χιονιού κάτω από την αρβύλα
* φωνές από κάλαντα
* αχνός στο τζάμι
* χριστουγεννιάτικες βιτρίνες
* ζεστό κάστανο στον ουρανίσκο
5 περιπτώσεις όπου είναι άσχημο να βρέχει
* όταν είσαι μόνος
* όταν βγαίνεις από το κομμωτήριο
* όταν ταξιδεύεις στη θάλασσα
* όταν οδηγείς νύχτα
* όταν κλαις (σταγόνες ή δάκρυα;)
5 περιπτώσεις που είναι ωραίο να βρέχει
* πρωτοβρόχι μετά από βαρύ Αύγουστο
* γυμνοί μπροστά σε φλόγες
* νύχτα, ακούς ψιχάλισμα σε φύλλα
* μικρή βροχή στα χωράφια - μυρωδιά οργώματος
* όταν αναζητάς καταιγίδα
7 εντελώς ιδιωτικοί χώροι
* παιδικές αναμνήσεις
* ερωτικές φαντασιώσεις
* ενοχές για πράξη ανομολόγητη
* όνειρα ,εφιάλτες
* υποθέσεις ζηλοτυπίας
* σενάρια (άμετρης) φιλοδοξίας
* αρρώστια κι ανημπόρια
1 σκέψη μελαγχολική
* που πάει το ζευγάρι, όταν ο ένας δεν είναι πια εκεί;
5 ενοχλητικοί ήχοι
* μαχαίρι στο πιάτο
* συχνότητα στο στερεοφωνικό
* τροχός οδοντογιατρού
* σταγόνα στο μπάνιο
* ουρλιαχτό σκύλου τη νύχτα
4 στιγμές ανακούφισης
* πατάς στέρεα γη μετά από τρικυμία
* σταματάει το κομπρεσέρ
* ξυπνάς από εφιάλτη
* ο γιατρός λέει: δεν έχεις τίποτα
7 βαρετά πράγματα
* διαβαστή διάλεξη
* υπερατλαντικό αεροπορικό ταξίδι
* βροχερή Κυριακή
* ταινία του νέου Ελληνικού κινηματογράφου
* γεροντικές επαναλήψεις
* πολύ χοντρό κλασικό βιβλίο
* κοντσέρτο με ατονική μουσική
4 ελαφρά και λευκά
* αφρός μπύρας
* άνθος αμυγδαλιάς
* λευκό πούπουλο
* διπλοχτυπημένη κρέμα
3 μικρές αιωνιότητες
* ώρες αϋπνίας
* πριν τα αποτελέσματα εξετάσεων
* μετά το "θέλεις;"
8 γαϊδουριές
* να μην κρατάνε την αυτόματη πόρτα
* ν' ανάβουν τσιγάρο χωρίς να ρωτήσουν
* να ορμάνε στο ασανσέρ πριν βγεις
* στο φανάρι, να πηγαίνουν ευθεία από την λωρίδα στροφής
* στο περίπτερο, να χώνουν το χέρι μπροστά σου: "δώσε ένα..."
* στο τηλέφωνο, να ζητούν τα στοιχεία σου πριν πουν τα δικά τους
* ο καλεσμένος που δεν φεύγει, ενώ έχεις σαπίσει στη νύστα
* σου χαρίζουν κάτι και (με τρόπο) σου λένε πόσο κόστισε
3 φορές που χρειάζεται απαραίτητα γλυκό
* μετά τον μεσημεριανό ύπνο
* μετά το Μαύρο
* μετά τον έρωτα
6 εκστάσεις
* να σε αγκαλιάζει τρυφερό δέρμα
* να ακούς Mozart, άνοιξη σε ανοιχτό αυτοκίνητο
* να σε λιώνει στην άμμο ο ήλιος του Αυγούστου
* να διαβάζεις Ελύτη με θέα νησί
* ν' ακούς "Αμλέτο" στην Πασχαλινή Σπιανάδα
* ν' αγκαλιάζεις τρυφερό δέρμα
1 ενοχή
* άργησα καιρό να του γράψω και η επιστροφή έγραφε "απεβίωσεν"
∞(άπειρες) απουσίες
* όσες λίστες μου πέρασαν φευγαλέα από το νου
1 σκέψη τελεσίδικη
* Καμιά ζωή δεν έχει happy end
3 πράγματα που θα ήθελα να πουν για μένα (μετά)
* τον εμπιστεύονταν τα ζώα
* ήξερε από μηχανές
* δεν έλεγε ψέματα
* διάβασε, ταξίδεψε και αγάπησε όσο μπόρεσε.
Επίμετρο
Η Sei Shonagon έγραψε το "Βιβλίου του Μαξιλαριού" ανάμεσα στο 986 και το 1000 μ.Χ. 'Ηταν κυρία των τιμών στην αυτοκρατορική αυλή της Ιαπωνίας και, μαζί με την σχεδόν σύγχρονή της Murasaki Shikibu, η μεγαλύτερη ποιήτρια αυτής της χώρας. Ανακάλυψα το "Βιβλίου του Μαξιλαριού" στην μετάφραση του Arthur Waley, πριν τριάντα χρόνια. Το ξαναδιάβασα στα γερμανικά (απόδοση Helmut Bode) και τέλος πάλι στα Αγγλικά (Ivan Morris, 1979). Υπήρξε και για μένα ένα βιβλίο που ήταν συχνά δίπλα ή κάτω από το μαξιλάρι μου.
Στο ημερολόγιό της η Sei Shonagon, εκτός από τα ευαίσθητα, σοφά και διεισδυτικά της βιώματα (αλλού έγραψα πως μόνον ο Proust μπορεί να την ανταγωνιστεί σε οξυδέρκεια και ποιητική δύναμη) παραθέτει και πολλούς καταλόγους: "Σπάνια πράγματα". "Πράγματα που δεν αξίζει να τα κάνεις". "Πράγματα με τρομακτικά ονόματα". "Πράγματα που λέγονται δύσκολα". Στα τριακόσια είκοσι έξη σύντομα κεφάλαια του βιβλίου, περίπου το ένα τρίτο είναι κατάλογοι.
Μετά από χίλια χρόνια αποφάσισα να περπατήσω στα βήματά της. Όχι για να συνεχίσω ούτε (προς Θεού!) να συμπληρώσω. Άλλωστε, αυτές οι "λίστες" είναι εντελώς προσωπικές. Όπως γράφει κανείς το δικό του ημερολόγιο, έτσι μπορεί να καταστρώσει δικές του ομάδες πραγμάτων και αισθημάτων. (Είναι ωραίο το παιχνίδι με τους καταλόγους. Μαθαίνεις πολλά. Δοκιμάστε τώρα να το παίξετε κι εσείς).
Φυσικά η απόπειρα μου έμεινε ημιτελής. Δεν τελειώνουν οι καταγραφές - θεωρητικά θα μπορούσαν να περιλάβουν όλες τις στιγμές μιας ζωής.
Ξαναδιαβάζοντας μετά το πρωτότυπο (απέφευγα να ανοίξω το "Βιβλίο του Μαξιλαριού" όσο έγραφα τα δικά μου) βρίσκω πως πέρα από τη γενική ιδέα, οι κατάλογοί μου είναι (όπως φανταζόμουνα) τελείως διαφορετικοί. Και οι επικεφαλής αριθμοί είναι δική μου επινόηση. (Η Sei Shonagon δεν αριθμεί).
Ένα μέρος από τις "Λίστες" προδημοσιεύθηκαν σε ομώνυμη στήλη στο περιοδικό "Status" από τον Ιούνιο του 90 ως τον Μάιο του 91.
Ν.Δ.
