Οι δυνατοί και οι αδύναμοι

Υπάρχει κάτι πολύ ευάλωτο και τρωτό σε ένα blog. Αν είναι τίμιο ημερολόγιο, ένας άνθρωπος ξεγυμνώνει εκεί την ψυχή του. Και εκτίθεται όσο και οι écorchés, οι γδαρμένοι του Proust, που πονάνε και με ένα κόκκο άμμου.

Ο δεύτερος blogger της ιστορίας ήταν ο Michel de Montaigne. (Πρώτη, είπαμε, η Sei Shonagon). Στον πρόλογο του βιβλίου του «Δοκίμια» γράφει την πρωτοφανή για τον χώρο και την εποχή του φράση: «έτσι αναγνώστη, είμαι εγώ ο ίδιος η ύλη του βιβλίου μου».

Πρωτοφανής φράση γιατί ως τότε κανείς δεν έγραφε εξομολογητικά στο πρώτο πρόσωπο. Και οι δύο εξαιρέσεις που γνωρίζουμε: «Τα εις εαυτόν» του Μάρκου Αυρήλιου και οι «Εξομολογήσεις» του Αγίου Αυγουστίνου είναι το μεν πρώτο κυρίως φιλοσοφικό κείμενο, το δε δεύτερο, θεολογικό.

Αλλά ο Montaigne (1533-1592), γυμνώνεται εντελώς μπροστά στον αναγνώστη. Μικρά μικρά δοκίμια αποκαλύπτουν τις πιο εσωτερικές του πτυχές. Μεταφράζω πρόχειρα τον πρόλογο:


«Στον αναγνώστη:

Εδώ είναι ένα βιβλίο καλής πίστης, αναγνώστη. Σε προειδοποιεί από την αρχή, ότι δεν είχα κανένα σκοπό, παρά μόνο ιδιωτικό και οικείο: δεν έλαβα υπόψη μου ούτε την δική σου εξυπηρέτηση, ούτε την δική μου δόξα. Οι δυνάμεις μου δεν επαρκούν για τέτοιους σχεδιασμούς. [ ] Αν ήθελα να κερδίσω την εύνοια του κόσμου, θα στολιζόμουν με δανεικές ομορφιές. Θέλω όμως να με βλέπουν στον απλό μου τρόπο, φυσικό και κοινό, χωρίς σοφίες και τεχνάσματα: γιατί εμένα ζωγραφίζω. Τα ελαττώματά μου θα διαβαστούν ζωντανά, οι ατέλειές μου και οι αφελείς μου τρόποι, όσο μου επιτρέπει ο σεβασμός του κοινού. Αν ήμουν ανάμεσα σε εκείνα τα έθνη που, όπως λένε, ζούνε ακόμα κάτω από την γλυκιά ελευθερία των πρώτων νόμων της φύσης, σε διαβεβαιώνω ότι θα με είχα ζωγραφίσει ολόκληρο και ολόγυμνο. Έτσι, αναγνώστη, είμαι εγώ ο ίδιος η ύλη του βιβλίου μου: δεν υπάρχει λόγος να χάσεις τον ελεύθερο χρόνο σου για ένα θέμα τόσο ασήμαντο και μάταιο».

Η φράση κλειδί: «θα με είχα ζωγραφίσει ολόκληρο και ολόγυμνο». Ο άνθρωπος που θέλει να φτάσει την επικοινωνία ως το απώτατο όριο, θέλει να ανταλλάξει με τον συνάνθρωπό του όχι απλώς πληροφορίες και δεδομένα, αλλά βιώματα, φόβους, αγάπες, άγχη... Γιατί μόνο έτσι ανακουφίζεται και ανακουφίζει.

Δεν είναι επιδειξιμανής – γιατί δεν επιδεικνύει μόνο αυτά που θα εντυπωσιάσουν, αλλά και αυτά που τον πονάνε. Και βέβαια γίνεται τρωτός από τον πρώτο αγροίκο που θα κοροϊδέψει τις αδυναμίες του.

Μόνο που, σε αυτή την περίπτωση, τα πράγματα είναι αντίστροφα: ο αδύναμος είναι ο αγροίκος που κοροϊδεύει. Ο άλλος, που έχει την τόλμη να ανοιχτεί, είναι ο δυνατός.


Υ. Γ. Εδώ τελειώνει η ενδοσκόπηση και η εσωστρέφεια! Το επόμενο post θα μιλάει για άλλα. Σας βάζω και μία φωτογραφία (αρχείου) με χιόνια, τον ανήφορο για το σπιτάκι.