H Αυγή

Γράφει η Gravoura

Μακρινή η εποχή της διάνοιξης του ασφαλτόστρωτου δρόμου στο νησί της Σάμου, γύρω στο 1930, στα χρόνια του Θεμιστοκλή Σοφούλη, όπου είχε και την καταγωγή του. Λίγοι μείνανε στη ζωή που θυμούνται το σημαντικό, για τα χρόνια εκείνα, γεγονός.

Κι όμως, για όσους τα φέρνουν στη μνήμη, μοιάζει τόσο κοντά. Μεταφέρω αφηγήσεις από τα γεροντάκια του χωριού μου, όπου μεταξύ μιας σούμας πολλά λέγονται και ιστορούνται. Γεγονότα που ακούω πάντα με ενδιαφέρον και καταγράφω.



Σαν χτες λοιπόν θυμούνται, που τα πρωινά τους ξυπνούσαν οι μακαπιές και οι φωνές των ανθρώπων από τα νταμάρια που φώναζαν «βάαααρδααα…». Και έσπαζαν τις μεγάλες και γερές πέτρες για να χτίσουνε τις σκάρπες και τα γεφύρια, σωστά αριστουργήματα. Μένουν μέχρι σήμερα, να μας θυμίζουν το μόχθο και την τέχνη τους.

Οι αγωγιάτες με τα πετροσάνιδα φορτωμένα στα ζώα κουβαλούσαν τις μεγάλες πέτρες κοντά στο δρόμο. Κανένα μηχανοκίνητο εργαλείο, μόνο τα γερά και έμπειρα χέρια των εργατών. Τα εργοτάξια με πολυάριθμους εργάτες, έσκαβαν και φτυάριζαν βουνά το χώμα. Και οι γυναίκες συμμετείχαν, κάτω απ’ τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού. Κρατώντας σφυριά, σπάζανε σε πετράδι τους ογκόλιθους και μετά περνούσε ο οδοστρωτήρας και ακολουθούσε η πισσόστρωση. ΄Ολοι δούλευαν από το πρωί μέχρι το βράδυ.

Οι μηχανικοί που σχεδίαζαν το δρόμο γεμάτοι υπεροψία, καβάλα σε άλογα με σέλα, έδιναν εντολές στους επιστάτες. Δεν είχαν πολλά λόγια, να μην παίρνουν θάρρος οι εργάτες. ΄Ετσι ξεκίνησε ο δρόμος και ολοκληρώθηκε ο γύρος της Σάμου με αυτοκινητόδρομο.

Το πρώτο αυτοκίνητο που έκανε το δρομολόγιο στην πρωτεύουσα από το χωριό μας, ήταν ένα μικρό μαύρο, πού έγραφε καλλιγραφικά στο τζάμι «Η αυγή». Η καημένη η Αυγή, δεινοπαθούσε στον ανήφορο. Το φορτίο της αντί για πέντε επιβάτες ήταν πάντα διπλάσιο. Η πίσω θέση χωρούσε κανονικά τρεις, μα σπάνια την έβλεπες με λιγότερους από έξι και ο βοηθός να είναι όρθιος έξω από την πόρτα του συνοδηγού, στο φτερό! Σχεδόν κρεμότανε.




Κάθε πρωί για να πάρει μπρος η μηχανή έπρεπε ο βοηθός να γυρίζει αμέτρητες φορές τη μανιβέλα και καμιά φορά, ροχαλίζοντας η μηχανή, έπαιρνε μπροστά. Σταυροκοπιόταν τότε οδηγός και βοηθός ν’ αντέξει στον ανήφορο. Το απόγευμα όλα τα παιδιά περιμένανε την Αυγή να γυρίσει. Η κόρνα της ξεσήκωνε τα πιτσιρίκια που έτρεχαν να την προϋπαντήσουν. Εκεί στον ανήφορο, πολλές φορές σταματούσε. Τότε κατέβαιναν οι επιβάτες και την σπρώχνανε αστειευόμενοι: «ε, καλά μας έφερε μέχρι εδώ, τώρα ας την πάμε κι εμείς μέχρι το τέρμα!»

Από τα πολλά ταξίδια, κάποτε προτίμησε από το να ταλαιπωρείται πέρα-δώθε, να…πηδήξει μια σκάρπη, να πέσει ανάποδα στον κήπο κάποιου χωρικού και να ξεκουραστεί πια. Ευτυχώς δεν χτύπησε κανείς σοβαρά. Τα παλικάρια του χωριού την σήκωσαν στα χέρια μια μέρα και την κύλησαν πίσω από το σχολείο. Τώρα η Αυγή γίνεται παιχνίδι. Τα παιδιά αφήσανε κατά μέρος όλα τ’ άλλα, το τσέρκι, τη σβούρα, την πανένια κούκλα ή τα πετράδια και της αφιερωθήκανε ολοκληρωτικά.

Συναρπαστική και ξεμυαλίστρα για όλο τον παιδόκοσμο. Ποιος δεν οδήγησε κρατώντας το τιμόνι και γυρίζοντας το τρελά στις υποτιθέμενες στροφές. Συνοδεύανε όλοι με αντίστοιχους ήχους τις δυσκολίες της μηχανής. Σκοτωμός για τη θέση του οδηγού και του εισπράκτορα. Ήταν οι προνομιούχες που πάντα κάλυπταν οι πιο μεγάλοι και οι πιο δυνατοί. Και πίσω οι επιβάτες, παιδιά στοιβαγμένα το ένα πάνω στ’ άλλο καμιά δεκαριά.

Τα πιο μικρά έπρεπε να πληρώσουνε και εισιτήριο στον «εισπράκτορα», αλλιώς τα κατέβαζαν. Μια δεκάρα κόστιζε η …βόλτα, στα ονειρικά ταξίδια τους. Με τη δεκάρα αυτή κερδίζανε μια θέση στον παράδεισο. Κι όπου θέλανε τα πήγαινε. Φτερά αποκτούσε και υπερφυσική γινότανε η Αυγή τους. Σεργιάνι στον κόσμο τους έκανε, τα έβαζε με θηρία και τέρατα, ανέβαινε ψηλά στα σύννεφα και γινότανε ένα μαζί τους. Περνούσε πάνω από βουνά, ποτάμια, θάλασσες, ξεμάκραινε σ’ άλλες χώρες και τα ξεναγούσε σε μαγικούς κι άγνωστους κόσμους. Όλα τα ήξερε κι όλα τα κατάφερνε. Αρκεί να της τραγουδούσανε. Δεν ήθελε μπενζίνα και ρόδες και γρανάζια. Μόνο τραγούδι. Κι εκείνα της το προσφέρανε απλόχερα. Πάντα γεμάτο το ρεζερβουάρ της. Τα παιδιά ποτέ δεν κουραζότανε. ΄Οσο πιο μακριά τα πήγαινε, τόσο δυνάμωνε και το τραγούδι τους.



Μόνο η προσγείωση ήτανε απότομη και άγρια. Η κυρά-Γιασεμώ από ένα διπλανό σπίτι, ζαλισμένη απ’ τις φωνές, άρπαχνε μια κλάρα και με τις πλατιές της παντούφλες τα κυνηγούσε, για να μπορέσει να κλείσει μάτι το μεσημέρι.

Σιγά-σιγά δεν έμεινε ούτε βίδα από την Αυγή. Κάθε παιδί ξεβίδωνε και κάτι. Την ξυπόλησαν όμως πρώτα οι συγχωριανοί παίρνοντας τις ρόδες για να βάλουν…σόλες στα παπούτσια τους. Μετά, όποιος περνούσε αφαιρούσε ότι έβρισκε χρήσιμο για τη δουλειά του. ΄Ισως να είναι η πρώτη δότρια οργάνων σώματος! Τα μοίρασε όλα. Τη ψυχή και τα όνειρά της μόνο κράτησε για τα παιδιά. Κι εκείνα το καταλαβαίνανε, το ήξεραν. Καθένας από το τσούρμο της, είχε αμπωλιαστεί μ’ ένα δικό της κομμάτι.

Και με τη σκέψη, ακόμα και τώρα, όσοι ζουν, καταφέρνει να τους ανεβάζει ψηλά, όπως τότε. Σωστό ερείπιο η Αυγή, έμεινε εκεί για χρόνια θυμίζοντας σε πολλούς την αθωότητα των παιδικών χρόνων και τις χαρές που γευτήκανε μαζί της. Και τα ανεπανάληπτα ταξίδια, που μόνο εκείνη ήξερε να τους πηγαίνει.

Αλήθεια, έχουμε μνήμες από τα παιχνίδια των παιδικών μας χρόνων ή η υπερπροσφορά και αφθονία των παιχνιδιών, τα μετέτρεψαν σε είδος ευτελούς αξίας για να τα κουβαλάμε μαζί μας?